0486

X. 8. 9.

MAŁGORZATA (m. KAZIMIERZ. IIEKRYK VIII); ZIEMOWIT IV.

473

Kron. Lign.^x) podaje o Henryku VIII, że miał dwie żony: jedne, matkę Ludwika II, a po niej drugą, matkę Henryka IX. Ponieważ z dokumentu z r. 1409 -) wiadomo, że matką Ludwika II była Małgorzata, przeto wynikałoby stąd, że zmarła ona jeszcze za życia męża i że tenże po jej śmierci zawarł ponowne małżeństwo. W rzeczywistości jednak rzecz miała się odwrotnie: Henryk IX był niewątpliwie starszym synem Henryka VIII i rodził się z Heleny z Orlamunde, która zmarła r. 1369 ^{1 2 3}), poczem dopiero Henryk VIII ożenił się z Małgorzatą. Już w dokumencie Włodzisława Opolczyka z 7 kwietnia 1380 r. ⁴) Małgorzata nazwaną jest: ęuondam ducissa Dobrzinemis; nie można jednak stąd wnioskować, jakoby w czasie tym nie żyła, już choćby dlatego, że poślubiwszy Henryka w połowie r. 1379 i urodziwszy mu co najmniej dwoje dzieci^{5 6}), musiała dożyć przynajmniej r. 1381; wyraz quondam oznacza tu tylko tyle, że Małgorzata była niegdy księżną ziemi dobrzyńskiej, którą w r. 1380 dzierżył już Opolczyk. Zdaniem Grotefenda^{7 8}) zmarła ona przed 23 lutego 1396 r.; mniemanie niewątpliwie błędne: albowiem dokument, na który Grotefend na poparcie swego twierdzenia się powołuje, noszący zresztą datę 4 kwietnia (nie 23 lutego) 1396 r.⁹), mówi właśnie o Małgorzacie jako o żyjącej. W dokumencie Wacława, biskupa wrocławskiego, z 14 sierpnia 1409 r.^s), wystawionym na rzecz jego synowca, Ludwika II lignicko - brzeskiego, jest mowa, w wspólnym ustępie, o rodzicach tego ostatniego, Henryku VIII i Małgorzacie: Henryk określony tu już jako zmarły (dem got gnade), natomiast Małgorzata przydatku takiego nie posiada; stąd wypływa wniosek, że w czasie tym jeszcze żyła. Gdy zaś dalszych śladów o niej w czasach późniejszych już nie spotykamy, przeto datę zgonu jej odnieść należy do czasu po 14 sierpnia 1409 r.

i. Kazimierz (Kaśko).

Pod zdrobniałem imieniem Kaśka występuje już u współczesnego Janka z Czarnk. °), a nawet w dokumentach¹⁰). Syn Bogusława V z pierwszej jego żony, Elżbiety, córki Kazimierza W. {VIII. 7.), książę szczeciński, dobrzyński i bydgoski, urodził się r. 1345, zmarł 2 stycznia 1377 r. ⁿ). Żonaty przedtem z Kenną, córką Olgierda, ks. litewskiego ^{11 12 13}).

2. Henryk VIII.

Syn Ludwika I, książę brzeski, zmarł 11 lipca 1399 r. Żonaty przedtem z Heleną, córką Ottona VIII z Orlamunde^1:i).

g. Ziemowit IV (V).

Prócz pełnej formy jego imienia używano dlań także częstokroć form zdrobniałych. Ziemkiem (Semco) nazywają go Rach. dom. Jag.¹⁴) i dokument Elżbiety Łokietkowej z r. 1379 ¹⁵), Ziemaszkiem (Sima-sco, Simaske) wspomniane Rach. dom. Jag.^1<;), dokument dostojników polskich z r. 1383 ¹⁷), dokument W. Mistrza z r. 1390¹⁵) i Jan z Possil.¹⁹).

Synem Ziemowita III poświadczają go: Spom. mięsz.²⁰), Geneal. Mazow. Wargoc. -’¹), Geneal. Mazow. Czart. I i II²²) i Geneal. Tomic.²⁰), toż liczne dokumenty²¹); w dokumentach wielokrotnie też stwierdzono,

1

Script. rer. Silos. XII. 98. — 2) Griinhagen u. Mark graf, Leli.- u. Bes.-llkden Schles. I. 857 nr. 54. —

2

8) Por. Grotefend. Stammtafeln    XI. nr.    10. 18. — 4) Kod.    dypl.    Pol. II. nr. 530. — ») Grotefend, Stainmtafelii XI. nr.

3

19. 20. — fi) Ibid. IX. nr. 10. —    7) Cod. dipl. Siles. IX.    235 nr. 36. — 8) Griinhagen u. Mark graf, Leli.- u. Bes-

4

Ukden Schles. I. 357 nr. 54. — !>) Mon. Pol. II. 679. — 1°) Akta grodz, i ziem. V. nr. 14. — H) KI em p in-B fi 1 o w,

5

Stammtafeln d. pomni.-riig. Fiirstenh. tabl. 3; Cohn. Stammtafeln tabl. 147- W Kod. dypl. Pol. U. nr. 501 znajduje się do

6

kument, wystawiony rzekomo przez Kaśka, z daty 10 września 1349 r., z tytułem: dux Stetinensis, Dobrinensis, Ridgostiensis, Pomerania,

7

po śmierci Kazimierza W. (r. 1370), a tytułu księcia szczecińskiego dopiero po śmierci ojca (r. 1373); w r. 1349 miał zresztą nie

8

więcej jak cztery lata życia. Dokument jest zatem albo podrobiony, albo też data w nim zepsuta (znamy go dopiero z późnej

9

Ścianie, CassuHe terrarum ac princeps Rugianorum. Tytułu księcia dobrzyńskiego i bydgoskiego mógł jednak Kaśko używać dopiero

10

obiaty z XVI w.). — 12) Por. str. 471. — 13) Grotefend, Stammtafeln IX. nr. 10. — 14) P r z e ź d z i e cki, Zycie dom. Jadw.

11

17) Kod. dypl. Mazow. nr. 108.    — 18)    Cod. epist. II. nr.    19. —    19) Script. rer. Pruss. III. 246. — 20) Mon. Pol. III.

12

231. — 21) Narbutt. Pisma histor. 294.    — 22) Por. str. 437    uw. 5.    — 23) Acta Tomic. VIII. 171. — 24) Kod. dypl, Pol.

13

I. nr. 136; Kod. dypl. Wielk. III. nr. 1765. 1766. 1700; Kod. dypl. Mazow. nr. 98. 99.

14

i Jag., llibl. Warsz. 1854 II. 306. — 15) Kod. dypl. Wielk. III. nr. 1766. — 16) Przeździocki w Bibl. Warsz. 1854 JI 531. —

15

Balzer, Genealogia Piastów.