0505

4-92 ZIEMOWIT V. XI. 2.

Ponieważ ślub Ziemowita IV z Aleksandrą odbył się r. 1387 (X. 9.), przeto najwcześniejszą datą urodzin Ziemowita V może być rok 1388. Już pod datą 11 sierpnia 1393 r. zapisano w Rach. dom. Jag.^{1 2}) wydatek na potrzeby młodego księcia Ziemowita (parvo duci Semisconi), a pod datą 7 grudnia t. r. wydatek na ciżemki i sukno paruo duci Semisconi-). Przyjąć trzeba zatem, że Ziemowit liczył wtedy co najmniej około dwu lat życia, skąd wypływa, że urodził się co najpóźniej r. 1391. Posiadamy dokument z daty rzekomo 25 maja 1390 r.³), wystawiony przez sąd ziemski raw^rski in presencia serenissimi principis Semoriti dci yracia ducis senior i s Mazorie. Ponieważ r. 1390 Ziemowit III już nie żył (X. 3.), przeto mógłby tu być rozumiany tylko Ziemowit IV; gdybyśmy jednak przyjęli, że on tu w rzeczywistości miany był na myśli, natenczas określenie dux senior Mazorie byłoby dla nas zagadką; jego syn Ziemowit V mógł bowiem wówczas liczyć co najwięcej trzeci rok życia; przydomku senior zaś używali książęta mazowieccy dla odróżnienia od równoimiennych synów nie od chwili ich urodzenia, ale dopiero od chwili dojścia ich do dojrzalszego wieku. Tłomacząc ściśle określenie powyższego dokumentu, należałoby tedy powiedzieć, że w r. 1390 Ziemowit V był już dorosłym, co obalałoby nie tylko ustaloną co dopiero datę jego urodzin, ale zmuszałoby nadto do znacznego cofnięcia wstecz daty zaślubin Ziemowita IV z Aleksandrą. Już jednak sam wzgląd na te konsekwencye, które pociągnęłyby za sobą konieczność odrzucenia wielu dobrych wiadomości źródłowych, budzi wątpliwość, jeśli już nie co do wiaro-godności, to przynajmniej co do dobrej datacyi omawianego dokumentu; podnieść też należy, że w całym szeregu dyplomatów, po r. 1390 wystawionych, Ziemowit IV przez długi jeszcze czas nie używa przydomku senior; przybiera on go dopiero pod koniec życia, po raz pierwszy, o ile mi wiadomo, r. 1420^{4 5 6}). Wreszcie wątpliwość całą rozstrzyga fakt świadkowania marszałka Andrzeja na rzeczonym dokumencie. Andrzej (Skrzyński) był marszałkiem Ziemowita III, i w tym charakterze występuje w kilku dokumentach z r. 1378 i 1379 ■’); na tej samej godności spotykamy go jeszcze w początkach rządów Ziemowita IV r. 1383 °); już jednak r. 1388 ') marszałkiem jego jest Krystyn, występujący w tej godności także po r. 1390, a mianowicie w dokumencie z r. 1391^s). Z pewnością tedy w⁷ r. 1390 Andrzej nie mógł marszałkować u Ziemowita IV> zaczem dokument, jeśli nie jest podrobionym, ma niewątpliwie datę zmyloną; najsnadniej w takim razie przenieść go na r. 1380; wtedy zaś określenie Ziemowita jako dux senior Mazorie będzie zupełnie zrozumiałem w odniesieniu do Ziemowita III, który pod koniec życia, dla odróżnienia od równoimiennego syna (Ziemowita IV) powyższą tytulaturę przyjął (X. 9.).

Według Długosza⁹) Ziemowit V brał udział w bitwie grunwaldzkiej r. 1410: liczył on podówczas, według poprzedniego wywodu, 19—22 lat życia. W dokumentach występuje po raz pierwszy 4 sierpnia 1422 r.^1(l), jako świadek aktu dokonanego przez Ziemowita IV. Jeszcze za życia ojca bierze udział w kilku ważnych aktach politycznych; r. 1423 poręcza pokój kesmarskiⁿ), r. 1425 składa Jagielle hołd w imieniu ojca¹²); oba razy tytułuje się Ziemowitem młodszym (iunior). Pierwszą jego czynność rządową, wykonaną już po śmierci ojca, wespół z dwoma braćmi, poświadczoną mamy pod datą 3 lipca 1426 r.^1:!); pierwszy, razem z braćmi Trojdenem i Włodzisławem wystawiony przezeń dokument, nosi datę 24 października 1426 r.¹⁴); pierwszy, przezeń samoistnie (bez współudziału braci) wydany dyplomat, datę 21 kwietnia 1430 r.¹⁵). Pod datą 31 sierpnia 1434 r.^l,i) przeprowadził z braćmi Kazimierzem i Włodzisławem podział dzielnic; dostały mu się wtedy ziemie: rawska, sochaczewska i gostyńska.

Ostatnie, znane nam dokumenty Ziemowita V pochodzą z r. 1411, jeden bez daty dziennej¹⁷), drugi z daty 11 lipca¹'⁷). Zył jednak niewątpliwie jeszcze 14 października 1411 r., pod tą bowiem datą wychodzi doń pismo z kancelaryi Włodzisława Warneńczyka¹⁹). Zgon jego zapisują; Kalend. Płoc.pod datą 17 lutego 1412 r., Spoin. Płoc.²¹) pod datą 5 marca tegoż roku. Data roczna śmierci znajduje zatem stwierdzenie w dwu

1

Przeżdzieck i, Życie dom. Jadw. i Jag., Bitni. Warsz. 1853 IV. 44. — 2) Ibid. 1853 IV. 54. — 3) Kod. dypl.

2

Wielk. III. nr.    1900. — 4) Milewski.    Herbarz    239 nr. 299.    Z późniejszych (1424 i 1425 r.) por. Kod. dypl. Mazow.    nr.

3

179. ltil. — R)    Kod. dypl. Mazow.    nr.    90. 98. 99. — 6) Ibid.    nr. 107. — <) Ibid. nr. 115. — Ibid. nr. 119. — 9) llist.

4

Pol. IV. 52. —    Ib) Cod. epist. II.    nr.    116. —    U) Caro, Lib. canc. I. nr. 120. — 12) S t ro ncz y ńs ki, Wzory nr. 49.    —

5

13) Kod. dypl.    Mazow. nr. 162. —    14)    Papee,    Zab. przeszł.    Bełza. Przew. nauk. i liter. 1884, 215. — l’n Arch. Sang.    II.

6

nr. 122. — 1(>) Cod. epist. II. nr. 226. — 17) Milewski, Herbarz 276 nr. 341. — 18) Kod. dypl. Mazow. nr. 187. —

7

19) Cod. epist. II. nr. 280. — 20) Mon. Pol. V. 447. — 21) ibid. III. 123.