0565

552

UZUPEŁNIENIA I SPROSTOWANIA.

co najpóźniej na rok 1130, jak to zresztą, na podstawie innych danych, przyjąłem w tekście. Wedekind II. 45 odnosi zaślubiny Ryksy z Swerkerem do r. 1153, na co jednak nie ma źródłowego poparcia. Historya Szwecyi Olafa Da li na II. 79, o której mogłem tylko pośrednią zasiągnąć wiadomość, wyd. 1756 r., podaje, jakoby Ryksa zmarła r. 1164, o czem jednak również żadne źródło nie wspomina. Wedekind II. 42, a za nim Wertner, Boris u. Rostislav 14 uw. 3 identyfikują niniejszą Ryksę z rzekomą Świętosława, córką Krzywoustego z pierwszego małżeństwa; że błędnie , wynika z tego, co przytoczyłem w tekście o samej Ryksie, tudzież o jej starszej przyrodniej siostrze niewiadomego imienia, żonie Wsewołoda Dawidowica, ks, inuromskiego (lir. 8.). Niemni' j też bezpodstawnem jest zapatrywanie Wedekinda, jakoby ów książę ruski, który był drugim mężem Ryksy, nazwany Włodzimierzem, panował w Haliczu. Mylność tego przypuszczenia okazałem w tekście. Przeciw niemu oświadcza się także Wertner. Boris u. Rostislaw 19 i n.

III. 16. Bolesława IV Kędzierzawego żona Wierzchosława. Do niej odnoszę zapiskę Nekr. Lubiń, rękop. pod datą 15 marca. Por. Dodat. I. 2.

III. 17. Mieszka III Starego żona Elżbieta. Do niej odnoszę zapiskę Nekr. Lubiń, rękop. pod datą 21 lipca. Por. Dodat. I. 1. Ze zapiska Nekr. Lubiń. druk. (Mon. Pol. V. 642), podająca śmierć Elżbiety pod dniem 3 października, nie zasługuje na wiarę, okazałem w tekście. Długosz, Hist. Pol. 11.39 uważa ją (pod imieniem Gertrudy) za drugą żonę Mieszka, jak wynika z tego, co przedstawiłem w tekście, niewątpliwie błędnie. Wertner, Az Arpadok csal. tort. 303. 304, polegając zupełnie na Długoszu, a raczej na zależnym odeń Kromerze (przyjmuje tedy, że się nazywała Gertrudą, że była córką Beli II, że była drugą żoną Mieszka), odnosi jej zgon do r. 1156, co zdaje się być omyłką zamiast Długoszowej (mylnej) daty 1157 r. — Tegoż żona Eudoksya. Zaznaczony w tekście szczegół, jakoby Długosz, Hist. Pol. II. 37 nie określił daty ślubu Mieszka III z Eudoksyą, należy sprostować o tyle, że data ta jest dokładnie podaną: 1151 r., skąd wynika, że Długosz uważał ją za pierwszą żonę Mieszka. Data ta przypada na ustalony w tekście okres czasu 1151—1154 r., do którego odnieść należy zaślubiny Eudoksyi; nie ma jednak pewności, czy jest wiarogodna; owszem, można ją tu uważać za prostą kombinacyą, jak cały szereg innych szczegółów, przez tego kronikarza podanych.

III 20. Judyta. Ze Borys był żonaty z krewną cesarza bizantyńskiego, stwierdza także Otton Fryzyng. (Mon. Germ. SS. XX. 259); ślub odbył się jeszcze przed przybyciem Borysa do Polski: Proinde in Greciam tmnsiens consaHguineam sibi impera-taris Kaloiohannis copulavit_} ac post Polnniam ingrediens diuern terre illiits ad voluntatem suam inclinavit. Małżeństwo to istniało zatem już w każdym razie przed r. 1132, w którym Borys co najpóźniej przebywa w Polsce, a ponieważ, jak okazaliśmy w tekście, trwało jeszcze r. 1147. przeto wynika stąd, że wiadomość roczników polskich o układzie małżeńskim między jedną z córek Krzywoustego a królewicem węgierskim r. 1136 żadną miarą do niego odniesioną być nie może. Ze Borys miał syna Kolomana, stwierdzają nie tylko Thwrocz, ale i wcześniejsze źródła (bizantyńskie), tak Kinammos 247. 312 i Niketas Ghroniata wyd. w Bonn 183. Szczegółowo sprawą rzekomego małżeństwa Borysa z córką Krzywoustego zajmuje się Wertner, Az Arpadok csal. tort. 257 i n., tudzież w osobnej rozprawie: Boris und Rostislay, Beitrag z. Gesch. d. russ.-poln.-ungar. Bezie-bungen, Berlin 1889. Autor, lubo na innej podstawie (głównie na zasadzie wzmianek późniejszych kronikarzów), dochodzi do wyniku zgodnego z mojem zapatrywaniem, że Borys nie był zięciem Krzywoustego. Tamże wypowiedziane także trafne zapatrywanie, że Koloman, Borysa syn, urodził się z matki Greczynki, nie zaś Piastówny. Jako datę śmierci Judyty przyjąłem w tekście rok 1171. Twierdzenie to wymaga sprostowania. Oparło się ono na wywodach Cohna, Stammtafeln uw. do tabl. 73, który przytoczył kilka argumentów, przemawiających za tein, że Albrecht II jest synem Ottona I z drugiej jego żony Adelajdy. Ponieważ w chwili pisania odnośnego ustępu znany mi był dokument z r. 1186 jako najwcześniejszy, w którym Albrecht świadkuje, przeto dając mu naówczas lat przynajmniej 14 (a więc urodzony co najpóźniej r. 1172), przyjąłem, w związku z zapatrywaniem Cohna, iż Adelajda poślubioną została przez Ottona I już co najpóźniej r. 1171 lub 1172, skąd wynikło, że Judyta, występująca jako żyjąca jeszcze r. 1170, umrzeć musiała r. 1171. Tymczasem u Heinemanna, Cod. dipl. Anhalt. V. 297 znajduje się inny dokument z 1 stycznia 1177 r.. na którym również świadkuje Albrecht. Urodził się tedy co najpóźniej r. 1162, może byc zatem uważany tylko za syna Judyty, żadną miarą zaś Adelajdy. Data urodzin Albrechta nie stanowi tedy żadnej podstawy do określenia daty śmierci Judyty. Jak okazał Sello, Forsch. z. Brand. u. Preuss. Gesch. I. 135, przytoczony w tekście dokument Zygfryda biskupa brandenburskiego z rzekomą datą 1173 r., wspominający o Judycie jako zmarłej, mógł być wystawiony co najwcześniej 6 czerwca 1174 r., a oczywiście data jego może tez być jeszcze późniejszą. I ten dokument nie daje tedy pewnej podstawy do określenia końcowej granicy daty śmierci Judyty. W wspomnianym poprzednio dokumencie z 1 stycznia 1177 r, jako żona Ottona występuje już Adelajda. Na pewno twierdzić zatem można tylko tyle, że Judyta zmarła między r. 1170 w którym jeszcze jako żyjąca jest poświadczona, a 1 stycznia 1177 r.. w którym Otton ma już inną zonę, czyli, precyzując rzecz dokładniej, ze względu na ustaloną skądinąd datę dzienną jej zgonu (por. w tekście), że zmarła 8 lipca między r. 1171 a 1176. — Tejże mąż Otton I. Sello, Chroń, march. Brand, w Forsch. z. Brand. u. Preuss. Gesch. 1. 135 wykazuje, że Ottor zmarł 7 marca 1184 lub 1185 r.

III.    21. Agnieszka. Według Lelewela, Pol. wiek. śred. III. tabl gen. miała ona wyjść za Stefana II węgierskiego twierdzenie to nie znajduje poparcia w jakiemkolwiek źródle, a polega na oczywistem nieporozumieniu, a mianowicie na mylnen zużytkowaniu (mylnego) przekazu Długosza, jakoby inna córka Krzywoustego, Judyta, była żoną Stefana (por. III. 20.). — Tejźi mąż Mścisław. Nadany mu w tekście przydomek Chrobrego jest mylny. Przydomku tego używał inny Mścisław, syn Rościsławi Mścisławica, w. ks. kijowskiego.

IV.    1. Odon. Do niego odnoszę zapiskę Nekr. Lubiń, rękop. pod datą 20 kwietnia, prostując zarazem wywód w tekści podany, jakoby Odon zmarł 15 maja. (Por. Dodat. 1. 3,).

IV. 6. Bolesław. W Nekr. Strzeln. (Mon. Pol. V. 752) zapisano pod datą 17 września: Boleslaus d.ux. Wydawca przypii szcza, iż zapiska ta odnosi się albo do Bolesława opolskiego, zmarłego 21 września 1382 r., albo do Bolesława IV czerskc warszawskiego, zmarłego 10 września 1454 r. {XII. 3). Jakkolwiek data Nekr. Strzeln. jest stosunkowo dość zbliżoną do da śmierci obu wspomnianych książąt, to jednak nie sądzę, iżby rzeczoną zapiskę można odnieść do któregokolwiek z nich. Nekj