0569

UZUPEŁNIENIA I SPROSTOWANIA.

55 4

B. 51. a za nim Smolka, Mieszko Stary 309 przyjmują, że Mszczuj po śmierci ojca odzierżyl Białogród jako osobną dzielnici książęcą; mniemanie to nie jest jednak dostatecznie uzasadnionem. Wobec tego twierdzenie w tekście wypowiedziane, iż róc Sambora i Mszczuja nie wykonywał przed r. 1178 rządów książęcych na Pomorzu gdańskiem, może być snadno utrzymanem

IV.    12. Włodzisław Odonic, Plwacz. Datę dzienną jego zgonu, skądinąd nieznaną, podaje pod dniem 5 czerwcu Nekr. Lubiń, rękop. Por. Dodat. I. 6. — Tegoż żona Jadwiga. Griinhagen, Schles. Reg. I. 827 (indeks) nazywa ją mylni* i bez jakiejkolwiek podstawy Adelajdą.

V.    2. Bolesława Pobożnego żona Jolenta Helena. W dokumencie z r. 1277 (Nagy, Cod. dipl. patr. VIII. 97 nazwana Jolenta. Wertner, Az Arpadok csal. tort. 489 przyjmuje, że urodziła się około r. 1288, jednakże bez podania argu mentów za tem przemawiających, wobec czego określoną przezemnie datę urodzin około 1244 r. (por. tekst) nie widzę powodu zmieniać. Tenże autor ibid. 490 przyjmuje zgodnie z zapatrywaniem dawniejszem. iż zgon jej przypada na rok 1298. Ze i tc twierdzenie nie jest uzasadnionem, por. w tekście.

V. 3. bis. 3Iieszko. Poprzednio (por. Dodat. 1. 7) starałem się okazać, iż książę ten, skądinąd nieznany, jest najprawdopodobniej synem Włodzisława Odonica, i że do niego odnosi się data śmierci 7 stycznia, podana w Nekr. Lubiń, rękop.

V. 4. Salomei mąż Konrad I. Że do niego odnosi się zapiska Nekr. Lubiń, rękop. pod datą 6 sierpnia, pot'. Dodat. I. 8.

V. 6. Konstancya. Nieuwzględniona w tekście Geneal. march. Brand. (Forsch. z Brand. u. Pręuss. Gesch. I. 123) podaje O Konradzie I brandenburskim: qui duxit uxorem Constanciam filiam Premizlai ducis cum magna parte terre iuxta Wertam, qne obili anno MCCLXXX1., VI" Iluś Octobris (10 października). Ponieważ jednak przytoczony w tekście dokument Konrada z 9 października 1281 r. mieni już Konstancya zmarłą (transita dilecte nostre coniugis darninę Constancie i t. d.), przeto pomiędzy obu tymi przekazami zachodzi sprzeczność i jeden z nich musi polegać na omyłce. Snadniej przypuścić, iż omyłkę w dacie popełnił raczej kompilator Genealogii, aniżeli kancelarya, spisująca dokument. Szukając zaś błędu w dacie Genealogii, dochodzimy do wniosku, że przedewszystkiem nie może być błędną data roczna, albowiem, jak w tekście okazaliśmy, inne wskazówki przemawiają za tem. iż śmierć Konstancyi nastąpiła nie kiedyindziej jak r. 1281. Z pozostałych dwu określeń, t j. idów i cyfry przed niemi zamieszczonej, również łatwiej przyjąć, że omyłka nie zaszła w słowie, literami wypisanem. ale raczej w cyfrze samej, czyli innemi słowy,    że    zamiast idów nie można    podstawiać non lub kalend, ale raczej przypuścić, że sama cyfra została zmyloną W takim

zaś razie,    chcąc datę nieco wstecz    cofnąć, będzie można zamiast VI" Idus Octobris podstawić tylko VII" lub VIII" ldus    Octobns

(t. j. 9 lub 8 października). Ponieważ wspomniany powyżej dokument Konrada z daty 9 października 1281 mieni już Konstancya zmarłą, a trzebaby szczególnego zbiegu okoliczności, ażeby go wystawiono właśnie w dniu śmierci żony margrabiego, i w takim razie przecież możnaby się w dokumencie spodziewać jakiejś wzmianki o tym szczególnym zbiegu okoliczności, skoro już w ogóle jest wzmianka o śmierci Konstancyi, przeto przychylam się do przpuszezenia, że rzeczywistą datą jej zgonu jest dzień 8 października (VIII" Idus Octobris'). Taką samą poprawkę przyjmuje też Sello. wydawca Genealogii (ibid. I. 145). Omyłka w Genealogii polega zatem na opuszczeniu dwu jedynek, a wzmiankowany dokument Konrada z 9 października wystawiony został nazajutrz po śmierci Konstancyi. — Tejże mąż Konrad I. Sello w Forsch. z. Brand. u. Preuss. Gesch I. 145. zbija mniemanie, jakoby drugą jego żoną była Brygita, margrabianka miśnijska.

V.    10. Przemysł II. W    Geneal. Lubiń. II. (por. Dodat. II.) znajduje się o nim wiadomość: occisus a suis.

VI.    5. Konrada I żona    Agafia. Krotoski, Walka o tron krak. 1228 r. nazywa ją raz (10 uw. 1) A balią (z    ruska),

innym razem (20) Ofką, a więc Eufemią, podobnie jak to już przyjmował Stronczyński (por. w tekście). Imię Eufemia nie jest jednakowoż identycznem z imieniem Agafia (nawet w źródłach ruskich), gdy zaś z innych wzmianek źródłowych niewątpliwie wynika, że żona Konrada nazywała się Agafia, przeto imię Eufemii (Ofki) usunąć należy jako zgoła nieuzasadnione. Tenże autor ibid. 10 uw. 1 oświadcza się trafnie przeciw mniemaniu Perlbacha. jakoby ślub Konrada z Agafia odbył się dopiero po 23 czerwca 1213 r. (por. w tekście); przyjmuje on, iż zaślubiny odbyły się r. 1207 lub 1208. Z przyczyn w tekście podanych odnieść je należy do r 1207.

VI. fi. Salomea. Wątpliwości, jakie po wywodach w tekście przytoczonych można było mieć jeszcze co do pytania, czy zaślubiny (raczej zaręczyny; jej z Kolomanem odbyły się r. 1214, czy też może dopiero później, rozwiązuje list Andrzeja II do papieża Innocentego III z r. 1215 (Wenzel. Cod. dipl. Arpad. cont. VI nr. 227), w którym małżeństwo to jako już zawarte

jest poświadczonem : rogamits . . . ut ctirsorem cutn litteris 7.^!estris ad co gnat urn ncstrum L[estconemj ducem Polonie dirigere dignenuni, commendantes cognacionem inter nos et ipsum mediante filii nostri et filie site matrimoniis contractam. Zgodnie z wywodami w tekście podanymi przyjmuje także Wertner, Az Arpadok csal. tort. 450, że Salomea urodziła się r. 1211, a poślubiła Kolomana r. 1214. Matijów, Der poln. ungar. Streit um Gal. u. Lodom. 10 i 40 u w. 48 przyjmuje, że Koloman koronowany był królem halickim r. 1214 lub 1215.

VI. 8. Bolesław I. Krotoski, Walka o tron krak. 19 bardzo trafnie oblicza, że Bolesław r. 1228 liczył blisko 20 lat wieku, przyjmuje zatem, że urodził się około r. 1208. Z przyczyn w tekście podanych należy to określenie jeszcze bardziej sprecyzować i zamiast czasu około r. 1208 przyjąć wprost rok 1208 jako datę urodzin Bolesława.

VI 9. Ziemowit. Znaczeniem pedagogów w Polsce Piastowskiej zajął się obecnie szczegółowo Wojciechowski. O Piaście i piaście lin. Stara się on wykazać, że pierwotnie (do początków w. XII) byli to wysocy dostojnicy nadworni, nie zajmujący się bynajmniej pieczą nad nieletnimi książętami, ale owszem sprawujący przy boku książąt dorosłych zarząd dworu, a pośrednio i najważniejszych spraw państwa. W rozbiór tej części hypotezy Wojciechowskiego nie wchodzę, ile że, jakkolwiek na nią będziemy się zapatrywali, jest ona obojętną dla wywodów naszych w tekście przytoczonych, zwłaszcza, iż sam Wojciechowski przyznaje (18), że stanowisko pedagogów w wieku XIII jest zgoła odmiennem od stanowiska ich dawniejszego, a mianowicie, iż jest to urząd podrzędnego już zupełnie znaczenia. Funkcyj i istoty pedagogii w w. XIII nie określił jednak Wojciechowski dokładne; jeżeli twierdzi, że pedagogowie nie zajmowali się nauką książąt, zdaje się w tem mieć racyą, co jednak było ich właściwem zadaniem, o tem się z pracy jego nie dowiadujemy. Na wszelki przypadek usuwa Wojciechowski przypuszczenie, jakoby pedagogia miała związek z nieletnością książąt, a na poparcie tego twierdzenia przytacza wzmiankę w dokumencie