083

Był jeszcze w tej linji Rajgródek, również stara osada, u szerokiej wody rozłożona. Rajgrodzianie obowiązani byli także zbrojno, z kopja-mi i końmi, stawać, czasu najścia na te strony od Pól Dzikich.

Mamy więc w onej linji Chmielnik, Ułanów, Podorożnę, Rajgródek, warowne placówlki, co szczególne musiały baczenie dawać na ów¹ szlak, co się zwał także Kerman-Joli czyli „karawanową drogą¹¹, albo inaczej „drogą niedojrzaną¹¹ lub „złym krokiem¹¹.

Zwał się także czarnym, bo ziemia którą się ten trakt ciągnie jest czarną z natury swojej, wreszcie robiła się czarną, gdy konie tatarskie tratowały trawę. Wtedy się znaczyły pasma czarne.

Robił się czasem trakt jasnym, gdy widział ułana z rabatami bia-łemi.

Gdy przez trakt jechał od strony Berdyczowa ks. Józef, z Wielhor-skim, Kościuszką, Czackim.

Pamiętnem było w Podorożni powitanie ks. Józefa i Armji całej, w onej wówczas Bracławszczyżnie rozlokowanej, a ku Chmielnickiemu starostwu zdążającej.

I jeszcze inną okazję w Podorożni pamiętano.

U Berdyczowskiej warowni toczył się bój pomiędzy Barszczanami i moskalem.

Barscy żołnierze w warowni się umocnili pod opieką Matki Boskiej, a w murach Karmelickich.

Szedł bój zacięty, a Pułaski, Giżycki, Szczeniowski trwali mocno i niczem im było oblężenie.

Tak trwało długo, lecz moskal chmary ogromne żołdaków' nasyłał, Mógł to robić, bo coraz mu nowe siły podchodziły.

Barszczanie postanowili fortecę opuścić i w szyku wojennym, przez Rajgródek, ku Podorożni szlk

Przeszli wieś i tuż na błoniu od strony Ułanowa stanęli. Moskal podszedł i poczęła się utarczka.

Pułaski, Giżycki Szczeniowski w szyku wojennym na wroga poszli i przemożną siłę moskala pobili'.

Oglądały potem podorożniańskie błonia powstańców listopadowych, wreszcie gdy nastały;czasy zacisza, poczęła tu kwitnąć gospodarka dobra na onej żyznej podolskiej glebie.

Należały włości do' Ęćflerów, Młyńskich, potem do marszałka Przesmyckiego, wreszcie we wianie przeszły do Męcińskich.

Był tu dom, pamiętający jeszcze Konfederatów Barskich, potem kilkakrotnie przerabiany, lecz zawsze umiejętnie utrzymany w dawny nt dobrym stylu.

84