9152S7501

chowiec wprawny we wszystkie rodzaje chodów przyzwyczajany bywał do najrozmaitszego gruntu, do przeskakiwania rowów, które najprzód bez jeźdźca na powodzie pod biczem przesadzał, nareszcie do wdzierania się na strome urwiska i do zbiegania z nich w pędzie, przy-czem jeździec stosował pozycyę ciała swego do zmiany kierunku pochyłości. Przy wprawianiu wierzchowca do cwału jeźdzce greccy i rzymscy ćwiczyli się w robieniu bronią. Z gwałtownemi końmi postępowano podług rady Xenofonta, tak, jak my z podobnemi postępujemy końmi t. j. na długich męczono je przestrzeniach, unikano wszel kich niespodzianek i wszelkich ruchów z nienacka, łagodnie z nimi postępowano, równo się na grzbiecie ich trzymano i niewyścigano się na nich. Rzymianie nieraz w ostateczności odejmowali wędzidła koniom i bez nich na nieprzyjaciół szarżowali. Libijskie plemiona jak Mau-raziowie, Numidowie i Massyliowie używali tylko uzdy i szpicruty a jeździli oklep.

Za maneż służyły w starożytności cyrki w każdem znajdujące się mieście, w których tak konie dresowano, że podług słów Curtiusza kierowano je cieniem palcata a Ho-racyusz mówi: Eąuifrenati est auris in ore. Cesarz Aurelian jeździł codziennie konno w galeryi swego pałacu a żołnierze rzymscy miewali osobne kryte reitszule. Hiram w Tyrze jeździł na miejscu drobnym piaskiem na-wiezionem.

Wyrażenia techniczne maneżu rzymskiego są następujące: tripudium, piafowanie, ambularia, szłap’, can-therius mały galop, canter angielski, tormentor cru-tiator, succussator w dosłownem tłomaczeniu udrę-czacz, rozkrzyżowywacz, podrzucacz, oznaczają

167