FizykaII26801

262

słońca mieszkańcom Saturna okazywałaby się 10 razy mniejszą, niż się nam okazuje, więc oświetlenie tam w równych zresztą okolicznościach sto razy słabszem być musi, niż na ziemi, lecz pozornie równe części tarczy słonecznći mają tu i tam blask zupełnie równy. Na mocy praw tu wyłożonych utrzymywać tćż można, że na Jowiszu, który 5 razy więcćj od słońca jest oddalony, niż ziemia, oświecenie pewnćj powierzchni prostopadłemi promieniami światła 25 razy jest słabsze, niż równćj powierzchni na ziemi, na Wenusie zaś, którego odległość od słońca tylko ³/₄ odległości ziemi od niego dochodzi, znowu w stosunku, jak 16:9, t. j. prawie 2 razy, a na Merkurym prawic 7 razy jest mocniejsze, aniżeli w równych okolicznościach na ziemi naszśj.

Że nareszcie oświetlenie danej powierzchni przez świecące ciało zależy jeszcze od tak zwanego kąta wypływu światła z niego i jest zawsze proporcycnalne do dostawy tego kąta *), wykazano w tomie dodatkowym.

§ 45. Fotometry. Są to przyrządy, służące do porównywania ze sobą natężeń dwóch świateł, tudzież do stwierdzenia powyższych praw na drodze doświadczenia. Wszystkie te przyrządy nie mało do życzenia pozostawiają, gdyż dla światła nie masz miar bezwzględnych, podobnie jak dla dźwięków, a to dla tej prostej przyczyny, że nie znamy światła, któreby zawsze i wszędzie niezmienną moc i barwę posiadało i za stałą miarę służyć mogło, a oko, patrząc na dwie oświecone powierzchnie, równie jak i ucho, słysząc jeden dźwięk po drugim, nie jest w stanie ocenić, ile razy jedna powierzchnia mocniej jest oświecona, niż druga, będąc wszakże usposobionem do rozpoznania, czy dwa kawałki danej powierzchni są jednako oświecone, czy me. Ogólna przeto zasada urządzenia fotometrów jest następująca: Dwa graniczące ze sobą małe, lecz równe kawałki białej powierzchni oświeca się równocześnie, jeden jednem, drugi drn-giern światłem, które ze sobą porównane być mają; odsuwa mocniejsze dopóty, póki obydwa kawałki nie okażą się jednakowo oświecone, i wymierza odległość każdego z nich od źródła światła jego. Natężenia obu świateł, odpowiednie ich mocy

') Beer, Photometnscher Catcul, Braunschwcig, 1854.