Image
11

402

postumencie stoi slup okrągły bronzowemi tablami w około obity, na tych to tablach w wypu-kłśj rzeźbie dokładnie widźióć można generałów francuzkich na czele wojsk swych walecznych i zwyciężających, w środku tego kolosu jest 477 wygodnych schodów, prowadzących do ganku żelaznego, z którego cały Paryż i jego okolice widzieć można. Na samym zaś wierzchu po nad gankiem stał Napoleon kolosalnej wielkości z bronzu lany, laur dębowy na głowie mający. Za wejściem wojska sprzymierzonego, publicznośd la Canal zwana, chcąc okazad szczere swe do domu Burbonów przywiązanie, założyła wielkie łańcuchy i sznury, na głowę, ręce i nogi Napoleonowi, i tak go z wielką forsą na bruk ściągnęła. Widziałem tu również wjazd ceremo-nijalny króla Ludwika XVIII. Zaraz od rana strzały armatnie ogłaszały pomyślną nowinę przybycia monarchy, o godzinie 10 wyruszył tenże z wioski w blizkości miasta St. Deni leżącój: jechał w karecie sześcio-konnój, w tej samej, w której dawniój na uroczystości Napoleon jeździł. Obok niego siedział książę de Artoa, z księżniczką Angułem; publicznośd paryzka lubiąca jak dzieci małe, częste zmiany, uszykowana po obu stronach traktu, na znak swój wielkiej radości, kapelusze w' górę rzucała . wołając niech żyje król! niech żyją Burboni! Nakoniec dnia 55 zamieszkania tu naszego, odebraliśmy rozkaz powrotu do ojczyzny. Mając na czele generała Krasińskiego Wincentego, ostatni raz opuściliśmy Paryż dnia 7 Czerwca 4 814 roku. W powrocie z Francyi do Polski, na dzień spoczynku przybyliśmy do miasta Nansi, które leży po nad rzeką Meurthe.

Całe księstwo Baru i Lotaryngii, król francuzki Ludwik XV teściowi swojemu królowi Leszczyńskiemu w dożywotnią posiadłość oddał; król ten nieszczęśliwie w Polsce panujący, bogobojne i wielce przykładne tu życie prowadził, miasta Nansi i Luneeil do wysokiego stopnia zbo • gacił i wyrestaurował: mnóstwo gmachów, kościołów, mostów w kraju tym kosztem swoim postawił; nauki wspierał, szkoły budował, nakoniec umarł ten monarcha przypadkową śmiercią w roku 1766. Jeszcześmy tu żyjących francuzów znaleźli, którzy rzewnemi łzami zgon szczodrego monarchy opłakiwali, mówiąc nam, że ten filozof monarcha wszystkiemi swemi dochodami z biódnemi się dzielił, i w każdym ucisku ich wspierał. Korpus nasz ochoczo odbył tu pogrzeb ceremonijalny ś. p. króla Stanisława Leszczyńskiego, a generał Sokolnicki komendant wszystkich oficerów bez wojska do Polski powracających, odzyskał serce tego monarchy, a za przybyciem do Warszawy władzom je kraju polskiego złożył (*). Ztąd maszerując dalej, pod For Im rzekę Ren przebyliśmy. Manewrując coraz dalój, dnia 26 Lipca 1814 r. do miasta Lipska weśliśmy. Po nad wieczorem udałem się z kilkoma kolegami do bramy Halskiój, przy którój pułk nasz, a szczególnie z kompaniją w czasie batalii lipskiój broniliśmy wejścia do niój; nie znalazłem ja tu już żadnego śladu wojny, wszystkie domy w czasie boju uszkodzone, były już wy-restaurowane, a pola przed rokiem krwią ludzką zbroczone, oschły i na nowo zazieleniały. Za powrotem do mego mieszkania,' zastałem rozkaz generała Krasińskiego, którym polecał mi udania się natychmiast do miasta Drezna, a to celem doręczenia ekspedycyi księciu Repninowi generałowi wojsk rossyjskich, gubernatorowi wówczas całój Saksonii, niemniój wyjednania

(*) Błąd to, nie serce, ale tylko palec i cząstkę wnętrzności otrzymane w darze, złożył w Katedrze Poznańskiej.