Image91

262

wspólnie z Michałem Balińskim, wydane nakładem S. Orgelbranda. Księgarz ten, po zgonie Tomasza Swięckiego, zapragnął wydać jego Opis Starożytnej Polski, którego dwa wydania wprędce rozkupione zostały, a żądania były ciągłe. Lipiński od lat wielu zbierał właśnie po temu materjały, i wielki już w nich zgromadził zasób , gdy księgarz Orgelbrand objawił mu swój zamiar. Ochotnie przyjął współudział w tój pracy, tóm bardziój gdy Michał Baliński miał jój połowę wykonać. Lipiński w zakres swój objął Wielko i Małopolskę, oraz Mazowsze. Według wspólnego planu, dzieło Swięckiego nie mogło być uzupełnione, ale zupełnie nanowo wykonany Opis Starożytnej Polski. Kilka lat mozolnych trudów poniósł, zanim ukończono całość, w której jest większa połowa pracy Lipińskiego. Sumienny ten badacz , był szczególniój skrupulatnym co do dat wszelkich historycznych; pamięć obszerna ułatwiała mu tu wiele. Dawnój szkoły wychowaniec, nie miał daru artystycznego , aby ciekawy fakt dziejowy kunsztownie przedstawić; nie dbał o ozdobę stylową, brał rzecz jak znalazł, i od tekstu oryginalnego na krok nie śmiał odstąpić. Żelaznój pracy z równćm zajęciem a wytrwałością, wertował suche inwentarze, jak kroniki i dzieje zajmujące wykładem. Ztąd prace jego historyczne, cechowała wielka sumienność, ale w każdój brakowało ciepła życia. Ubodło go jednak nie mało , kiedy jeden z młodych badaczy, zarzut mu ten zrobił. ,,Co mi po waszych artyzmach i sercach, mówił do mnie nieco zadąsany, kiedy ja chcę prawdy historycznej a nie romansów.” W ostatnich latach życia oddał się z wielkim zapałem zbieraniu przysłów polskich, i tę pracę znakomicie posunął. Ale tu popełnił błąd jeden wielki, że wyrażenia pjjpkniejsze pisarzy naszych tak z czasów Zygmuntowskich jak z czasów Stanisława Augusta, które mu przypadły do smaku czy to zwięzłością, jędrnością, albo potoczystością, mięszał z właściwemi przysłowiami. Często o to wiedliśmy spór z sobą, długo upierał się przy swoim, aż raz w pogawędce naszój u W. A. Maciejowskiego’, przemówiłem do niego: ,.Nie występowałem w żadnóm piśmie przeciw zbiorowi twoich przysłów, ale w końcu zmusisz mnie do tego. Wszyscy i słusznie mają cię za jednego z najsumienniejszych badaczy, jeżeli więc wydasz tę mięszaninę, będziesz miał grzech, żeś w błąd wprowadził młode pokolenie. Wiesz, że przysłowia się nie piszą, naród sam jest ich twórcą ; a w twoich zbiorach widzę mięszaninę wyrażeń z pisarzy wyjętych , które nie przeszły w przysłowia, z prawdziwemi narodowemi przysłowiami.

— Myślę już o tóm oddawna, (odrzekł mi wtedy), boś mi twardy sęk zabił w głowę, ale sam niewiem jak zrobić. Żal mi pracy — wykreślania tych wyrażeń — a tak pięknych, a tyle kosztujących poszukiwań.

Bo długiój naradzie stanęło na tóm, że nic wykreślać nie będzie, ale albo odmiennym drukiem, albo oznaczeniem gwiazdką odgraniczy właściwe przysłowia narodowe, od prostych tylko wyrażeń. Czy to rozróżnienie spełnił Lipiński nie wiem, zapisuję tu ten szczegół, jako ważną przestrogę dlatego, ktoby się zajął wydaniem tój pracy naszego badacza.— Obok tych prac, lubił namiętnie numizmatykę , i zbierał tego rodzaju zabytki przez całe życie. Kiedy na łożu śmiertel-nóm dogorywał, przyniósł jeden z archeologów nieznany mu medal. Choć już cień śmiertelna przysłaniać zaczęła mu oczy, ożywiony tą wiadomością, na chwilę nabrał sił nowych, i ciekawy pomnik obejrzał.

Od pierwszego założenia Biblioteki Warszawskiój , stałym był jój współpracownikiem, i ża-dnój z Śród wyrheessyi nie opuszczał, chyba że był słaby, wyjeżdżał w podróż naukową, albo odetchnąć wiejskióm powietrzem. Ochotnie z każdym nowóm odkryciem zaraz się dzielił i starał upowszechnić. Wiele ważnych wiadomości a nieznanych ogłosił w tóm piśmie, jak równie i kilka wyciągów ze zbioru przysłów swoich. Średniego wzrostu, szczupły,' zawiędły, rokował długie lata życia, gdy z niewiadomych powodów, żółtaczka Btała się nieuleczoną. Umarł w Warszawie z po-