Magazyn6
6901

61

AKCJE

narjuszotn. Każda akcja posiada kupony dywidendone, uprawniające do odebrania należnej rocznej dywidendy. Dywidenda świadczy o rozwoju spółki akcyjnej oraz

0    jej rentowności. Ma ona bezpośredni wpływ na rynkową wartość akcji, a tem samem w znacznej mierze wyznacza samą wartość przedsiębiorstwa, równą sumie wartości wszystkich akcyj. Wiele spółek akcyjnych prowadzi politykę możliwie stałej dywidendy w t. zw. „dobrych"

1    „złych" latach. Polityka taka jednak powodować musi duże wahania w kursie akcyj i wbrew intencji zarządów spółek Lynajmniej nie stabilizuje stosunków. Pominąwszy bowiem element ryzyka, rynkowa wartość akcji wyznaczona jest przez porównanie wysokości wypłaconej dywidendy z panującą na rynku stopą procentową od nowych kapitałów.

Akcja jest instrumentem majątkowym, który stosunkowo najbardziej ze wszystkich istniejących form majątkowych oddziela jej właściciela cd posiadanego przezeń majątku spółki akcyjnej, zwłaszcza akcja na okaziciela. Jednocześnie daje mu ona stosunkowo największą płynność aktywu zarówno wskutek swojej stosunkowo znacznej podzielności, jak i wskutek dobrze zorganizowanego rynku na akcje w postaci giełd i innych centrów, pozwalających naogół łatwo ją zbyć. Te przywileje okupione są tem, że przeciętny akcjonarjusz ma stosunkowo mało możności ingerowania w sprawy zarządu spółki. Stale istniejący rynek na akcje czyni z nich walory doskonale nadające się do spekulacji.

2. Ruch cen akcyj i obligacyj. Jedną z zasadniczych cech akcyj jest to, że dywidenda zmienia się zasadniczo zależnie od gospodarczych wyników spółki akcyjnej. W okresach poprawy gospodarczej spółki akcyjne mają duże zyski i zwiększają dywidendy; odwrotnie dzieje się w okresach depresji, gdy zyski przemysłowe maleją. Akcje zatem należą do typu papierów wartościowych o niestałem oprocentowaniu. Tem różnią się one od obligacyj wszelakiego typu, które są oprocentowane stale. Gospodarczo rzecz biorąc, obligacja jest długiem towarzystwa wizględem posiadacza, zaciągniętym zgóry, podczas gdy akcja daje mu prawo do pozostałości po zaciągniętych zobowiązaniach o charakterze stałym. Różnica ta między akcjami i obligacjami powoduje zupełnie różne ruchy akcyj i obligacyj na rynku papierów wartościowych. W okresie poprawy gospodarczej, gdy antycypowane jest, że wzrosną dywidendy, wówczas akcje mają tendencję zwyżkową: okazują się one relatywnie zyskowniejsze, aniżeli obligacje, których oprocentowanie pozostaje stale niezmienione. Natomiast w okresie depresji, gdy stopa procentowa spada i rentowność ma tendencję zniżkową, wówczas papiery pewnych zupełnie przedsiębiorstw o stałem oprocentowaniu są poszukiwane i idą w cenie ku górze.

Między akcjami i obligacjami niema jednak tak zasadniczej różnicy, gdyż znany jest pośredni typ akcji zamień-n e j, uprawniającej jej posiadacza do zamienienia jej na inny typ papieru wartościowego, zwykle obligacji. Akcja zamienna stoi na pograniczu akcji i obligacji. U nas w kraju akcja zamienna jest prawie że nieznana.

3. Rodzaje akcyj. Akcje, które dają ich posiadaczom jakieś prawa majątkowe, stawiają ich w pewnym ustalonym stosunku do spółki akcyjnej. Gdyby wszystkie akcje były zwykłe, wówczas każdy posiadacz akcji mógłby sobie rościć równe prawa z każdym innym posiadaczem akcji. W praktyce jednak nie wszystkie akcje w spółkach akcyjnych są jednego i tego samego typu. Poza akcjami zwykłemi spotykamy szereg innych akcyj; niektóre z nich noszą charakter u przy w i lej owanych akcyj, a inne charakter wybitnie upośledzonych akcyj, ścieśniających prawa akcjona-rjusza. Powodem do wypuszczenia innych akcyj, aniżeli akcje zwykłe, jest chęć różniczkowania praw akcjonarjuszów, co wynika ze stanu rynku kapitałowego lub z powodów innych. Powodów takich może być bardzo wiele, a więc np. względy rodzinne przy spółkach akcyjnych familijnych, chęć zapewnienia pewnej grupie bądź większych wpływów, bądź mniejszych lub większych dochodów; mogą być względy użyteczności publicznej, w którym to wypadku dąży się do pozbawienia pewnego rodzaju akcjonarjuszy możności wpływania na kierownictwo spjółki (akcje ochronne); najczęściej jednak zdarza się różniczkowanie akcyj przy sanowaniu spółki akcyjnej, która musi sobie zdobyć kapitały przez specjalnie dogodne warunki, zapewnione nowym kapitalistom.