Finanse p stwa Wypych8 159

' ■■

Przedsiębiorstwa posiadające wyodrębnione zakłady, uprawnione do samodzielnego prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych, są zobligowane do przygotowywania łącznych sprawozdań finansowych oraz odrębnych sprawozdań dla każdego wyodrębnionego organizacyjnie zakładu. Łączne sprawozdania finansowe (tzw. sprawozdania skonsolidowane) zobowiązane są sporządzać również grupy kapitałowe obejmujące przedsiębiorstwo dominujące oraz przedsiębiorstwa od niego zależne lub z nim stowarzyszone (ustawa przewiduje w tym przypadku szereg odstępstw od obowiązku sporządzania sprawozdań skonsolidowanych - art. 56).

Ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek badania sprawozdań finansowych (art. 64. ust. 1-3) oraz ich udostępniania (art. 68-70). Obowiązkiem badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów objęte są (oprócz grup kapitałowych) następujące podmioty gospodarcze:

-    banki i ubezpieczyciele,

-    przedsiębiorstwa działające na podstawie prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych,

-    spółki akcyjne,

-    przedsiębiorstwa, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech następujących wielkości:

a)    średnioroczne zatrudnienie - 50 osób,

b)    suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie polskiej 1 000 000 EURO,

c)    przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy - równowartość w walucie polskiej 3 000 000 EURO.

Jeżeli przedsiębiorstwo nie spełnia wymienionych warunków, jego sprawozdania finansowe powinny być badane raz na trzy lata. Sprawozdania finansowe podlegające corocznemu badaniu obejmują: bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych, informację dodatkową (w przypadku spółek handlowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych oraz spółdzielni również sprawozdanie z działalności w roku obrotowym).

Udostępnianie sprawozdań finansowych odbywa się na trzech poziomach:

1) W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych, spółkach akcyjnych oraz spółdzielniach sprawozdania udostępniane są wspólnikom, akcjonariuszom lub członkom (w przypadku, gdy sprawozdania podlegały badaniu - udostępniane są także opinia i raport biegłego rewidenta).

2)    Do sądu lub innego organu prowadzącego ewidencję działalności gospodarczej udostępniane są roczne sprawozdania finansowe wraz z opinią i raportem biegłego, odpis uchwały bądź postanowienie organu zatwierdzającego o przyjęciu sprawozdań i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku spółek kapitałowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych i spółdzielni również sprawozdanie z działalności w roku obrotowym.

3)    Ogłoszenie w Monitorze Polskim B bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania z przepływu środków pieniężnych, opinii biegłego rewidenta oraz odpisu uchwały (postanowienia) o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty.

Obowiązek sprawozdawczy mają praktycznie wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą, w których liczba pracujących przekracza 5 osób (osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, osoby fizyczne prowadzące księgi rachunkowe).

3. Podstawowe sprawozdania finansowe

Z dotychczasowych rozważań wynika, że sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o przedsiębiorstwie służy różnym celom i ma różnych użytkowników. Oznacza to, że sprawozdania finansowe identyczne z nazwy zawierają różną treść oraz różnią się formą i układem. Należy przede wszystkim dostrzegać różnicę między sprawozdaniem wewnętrznym, wykorzystywanym w przedsiębiorstwie w zarządzaniu operacyjnym i strategicznym, które najczęściej jest bardzo szczegółowe i przybiera formę dostosowaną do potrzeb własnych przedsiębiorstwa od sprawozdania podlegającego badaniu przez biegłego rewidenta, które ma ujednoliconą standardową formę uregulowaną przepisami prawnymi i powinno spełniać wymogi narzucone przez unormowania dotyczące zasad prowadzenia rachunkowości. To drugie wykorzystywane jest do oceny zarządu, jako źródło informacji statystycznych, a także dla celów podatkowych. Nieco odmienne zasady sprawozdawczości obowiązują spółki notowane na giełdzie papierów wartościowych. W tym ostatnim przypadku ważną rolę spełniają także sprawozdania w formie uproszczonej, zamieszczane często

159