Finanse p stwa Wypych6 027

Ogólne problemy finansów przedsiębiorstwa

fakt ten musi być brany pod uwagę. O ile bowiem przedsiębiorstwo ma wpływ na politykę dywidend, to wartość przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym zależy między innymi od tego, jak potencjalni inwestorzy oceniają zdolność przedsiębiorstwa do ciągłego generowania zysków. Porównują poziom rentowności z oczekiwaną stopą zwrotu z kapitału oraz ryzyko rynkowe z ryzykiem działalności przedsiębiorstwa i dopiero na tej podstawie podejmują decyzję o ewentualnym inwestowaniu w przedsiębiorstwo (udostępnię kapitału poprzez zakup akcji lub udziałów).

Dodatkowym elementem, który musi być brany pod uwagę w procesie formułowania i realizacji celu głównego jest relacja zachodząca między przedsiębiorstwem a kredytodawcami, z czym wiąże się koszt obsługi długu. Tylko w wyjątkowych przypadkach przedsiębiorstwo w całości finansuje swoją działalność ze środków własnych. Jeżeli przedsiębiorstwo funkcjonuje efektywnie i osiąga wysokie zyski, jego wartość rynkowa rośnie, ale wartość rynkowa długu w zasadzie pozostaje nie zmieniona. Przedsiębiorstwo budzi zaufanie u kredytodawców i ma możliwość pozyskiwania kredytów na stosunkowo korzystnych warunkach. I odwrotnie - jeżeli wyniki finansowe ulegają pogorszeniu, zobowiązania kredytowe honorowane są w pierwszej kolejności, koszt obsługi zadłużenia wzrasta, szanse na uzyskanie dywidendy są coraz mniejsze i w konsekwencji spada wartość rynkowa przedsiębiorstwa.

Wzrost wartości kapitału dla inwestorów (a nie zysk) jako cel działania w długim okresie wynika także z faktu, że tradycyjnie rozumiany cel -maksymalizacja zysku - nie jest najwłaściwszy z praktycznego punktu widzenia. Sposoby księgowania oraz systemy kalkulacji kosztów i dochodów, a także możliwość transferu funduszy między współzależnymi przedsiębiorstwami często poważnie zniekształcają tę kategorię finansową (w sensie księgowym) w stosunku do wartości ekonomicznej (np. różnice w wycenie zapasów, amortyzacji, rozłożenia kosztów i dochodów w czasie). Maksymalizacja zysku, stanowiąc przesłankę umożliwiającą maksymalizację dywidendy, może być więc postrzegana jako cel interesujący inwestorów jedynie w kategoriach krótkookresowych.

Traktowanie maksymalizacji bogactwa właścicieli jako celu głównego nie zmienia faktu, że kategoria zysku ma znaczenie szczególne. W warunkach gospodarki rynkowej bez osiągania zysku przedsiębiorstwo nie ma racji bytu, nie może bowiem realizować żadnego z dwóch sposobów maksymalizacji bogactwa właścicieli. Przedsiębiorstwo nierentowne lub wykazujące relatywnie niską rentowność przez dłuższy czas, nie jest w stanie wypłacać dywidendy, spada również jego wartość rynkowa: staje się mniej

konkurencyjne i ma trudności z pozyskaniem kapitału. Osiąganie zysku oznacza, że przedsiębiorstwo ma rację bytu, że wytwarzane przez przedsiębiorstwo wyroby znajdują nabywców. Osiąganie zysku stwarza także potencjalne możliwości rozwoju przedsiębiorstwa.

Posługiwanie się kryterium maksymalizacji korzyści właścicieli jako celu przedsiębiorstwa wymaga istnienia przejrzystych stosunków własnościowych oraz zapewnienia spójności między własnością i zarządzaniem. Kryterium to może być skutecznie wykorzystywane tylko w warunkach, kiedy w sposób nie budzący najmniejszych wątpliwości można zidentyfikować właściciela przedsiębiorstwa zainteresowanego powiększeniem swojego stanu posiadania. To zaś implikuje prywatną formę własności przedsiębiorstwa. W warunkach rozwiniętej gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa funkcjonują w różnych formach prawnych: od przedsiębiorstw jednoosobowych i rodzinnych, kierowanych bezpośrednio przez właściciela do spółek akcyjnych kierowanych przez zespoły wyspecjalizowanych i wysokokwalifikowanych menedżerów. Jeżeli przyjmiemy, że ludzie zainteresowani są powiększeniem swojego stanu posiadania, to możemy również przyjąć, że zarówno jednoosobowy właściciel bezpośrednio kierujący swoim przedsiębiorstwem, jak i akcjonariusze dużej spółki akcyjnej, są zainteresowani powiększaniem wartości przedsiębiorstwa. Jednak warunki realizacji tego celu w obu tych przypadkach są zasadniczo odmienne.

W przedsiębiorstwie kierowanym przez jednoosobowego właściciela nie występują czynniki powodujące powstawanie rozbieżności interesów pomiędzy właścicielem a kierownikiem, istnieją tu w pełni zobiektywizowane warunki przestrzegania kryterium, o którym mowa. Jednakże przedsiębiorstwa tego rodzaju (tytuły własności tych przedsiębiorstw) nie są na ogół przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym. Brak jest mechanizmu weryfikującego zgodność podejmowanych decyzji z kryterium wartości przedsiębiorstwa. Z prawnego punktu widzenia wartość przedsiębiorstwa w tym przypadku utożsamiana jest z wartością majątku osobistego jego właściciela.

Zupełnie inna sytuacja występuje w przedsiębiorstwie zorganizowanym w formie spółki akcyjnej. Mamy tu do‘czynienia z rozdzieleniem własności od zarządzania. Punkt widzenia akcjonariuszy przy formułowaniu celu głównego nie musi się pokrywać z punktem widzenia menedżerów. W praktyce niemal pełna zgodność występuje wówczas, gdy zarządzający dysponują kontrolnym pakietem akcji, dzięki czemu są w stanie przeforsować odpowiadającą im strategię działania i for-