Finanse p stwa Wypych6 037

Ogólne problemy finansów przedsiębiorstwa

odpowiedzialność i ryzykuje swoim majątkiem osobistym.

Działalność gospodarcza może być prowadzona również przez dwie lub więcej osób fizycznych. To znaczy mogą znaleźć się powody, dla których samodzielny przedsiębiorca gotowy jest zrzec się prawa do samodzielnego zarządzania swoim majątkiem. Powstaje wówczas spółka cywilna. Aby utworzyć spółkę muszą znaleźć się wspólnicy, którzy określają wspólny cel, zasady organizacji i zarządzania przedsiębiorstwem oraz udostępnią środki wyodrębnione z ich osobistych zasobów a przeznaczone do realizacji wspólnie postawionego celu. Każda spółka wymaga określonego wzajemnego zaufania partnerów oraz ich niezawodności. Rację bytu ma tu przysłowie; „Gdzie zaczynają się pieniądze, tam kończy się przyjaźń”. Szczególnie niebezpieczne są dla spółek osób cywilnych zbyt duże różnice w potencjale finansowym poszczególnych udziałowców. W sytuacjach krytycznych z reguły partner wnoszący niski wkład przegrywa i często jest wykluczany, mimo, że mógł być pomysłodawcą i inicjatorem utworzenia spółki. Oczywiście bywa i odwrotnie - w ostatecznym rachunku istotne są bowiem ustalenia zawarte w umowie spółki. Prowadzenie działalności przez osoby fizyczne w formie spółki cywilnej nie zmienia zatem faktu, że podmiotem gospodarczym pozostają nadal osoby fizyczne (wspólnicy), nie zaś spółka cywilna.

Podmioty gospodarcze będące osobami prawnymi mają tą cechę, że zaciera się w ich zewnętrznej działalności skład osobowy właścicieli przedsiębiorstwa. W stosunkach zewnętrznych występują tu nie konkretne osoby, lecz organy osoby prawnej (zarząd, dyrekcja). Odpowiedzialność majątkowa właścicieli za zobowiązania przedsiębiorstwa w przypadku osób prawnych jest ograniczona. Zasady tworzenia, organizacji i funkcjonowania tych przedsiębiorstw określają stosowne unormowania prawne, których urzeczywistnienie stanowi najczęściej statut. Przepisy ustawowe regulują także zasady prowadzenia rachunkowości przedsiębiorstw będących osobami prawnymi oraz zasady sprawozdawczości i rewizji finansowej. Ma to istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych i w ocenie spełniania funkcji powierniczej nad majątkiem oraz ocenie efektywności wykorzystania tego majątku. Podobnie jak w przypadku osób fizycznych, tak i tu występują różnorodne formy przedsiębiorstw: dodatkowym kryterium klasyfikacyjnym jest forma własności.

W warunkach polskich podstawowymi formami organizacyjno-prawnymi przedsiębiorstw mających osobowość prawną i powoływanych dla prowadzenia działalności gospodarczej są: przedsiębiorstwa państwowe i komunalne, spółdzielnie, spółki kapitałowe, a także mające mniejsze znaczenie przedsiębiorstwa zagraniczne i fundusze.

Przedsiębiorstwa państwowe, jak wskazuje nazwa, stanowią własność państwową, ogólnonarodową. Podstawą prawną ich funkcjonowania jest ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, która określa je jako samodzielne, samorządne i samofinanujące się podmioty gospodarcze (Dz. U. z 1991 r., nr 18, poz. 80). Ustawa zakłada istnienie przedsiębiorstw działających na zasadach ogólnych oraz przedsiębiorstw użyteczności publicznej (zgodnie z przepisami wprowadzającymi ustawę o samorządzie terytorialnym te ostatnie w zdecydowanej większości przekształcane przekształcone zostały z mocy prawa w przedsiębiorstwa komunalne - Dz. U. z 1990 r., nr 32, poz. 191). Ponadto funkcjonują przedsiębiorstwa działające na zasadach szczególnych (np. PKP, PLL „LOT”, Lasy Państwowe). Organem założycielskim przedsiębiorstwa państwowego mogą być naczelne i centralne organa administracji państwowej, NBP i banki państwowe a w niektórych przypadkach terenowe organa administracji państwowej (wojewodowie). Organami zarządzającymi przedsiębiorstwa państwowego są: zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor. Kompetencje ogólnego zebrania pracowników określa ustawa

0 samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Przedsiębiorstwo państwowe podlega wpisowi do 'rejestru przedsiębiorstw państwowych. Realizacja państwowej działalności gospodarczej możliwa jest także w formie przedsiębiorstwa międzynarodowego oraz przedsiębiorstwa mieszanego. Warunki tworzenia i zasady działania tych pierwszych regulują porozumienia i umowy między zainteresowanymi państwami, tych drugich natomiast ustawa o przedsiębiorstwach mieszanych (Dz. U. z 1985 r., nr 32, poz. 142 z późniejszymi zmianami).

Przedsiębiorstwa komunalne stanowią własność samorządową (gminną). Ze względu na kryterium celu działania mają charakter przedsiębiorstw użyteczności publicznej - ich zadaniem jest realizacja potrzeb społeczności lokalnych w zakresie dróg, zaopatrzenia w wodę

1 energię, lokalnego transportu zbiorowego, oczyszczania ścieków komunalnych itd. Nowelizacja ustawy o samorządzie terytorialnym w 1992 r. ograniczyła możliwość tworzenia komunalnych przedsiębiorstw o charakterze komercjalnym (nastawionych na podwyższenie dochodów gminy). Organem założycielskim przedsiębiorstw komunalnych są gminy. Mogą działać w formie zarządu publicznoprawnego