Finanse p stwa Wypych8 039

Ogólne problemy finansów przedsiębiorstwa

(przedsiębiorstwa wydzielone bądź działające w administracji komunalnej) lub w formie zarządu prywatno-prawnego (spółki). Przedsiębiorstwa państwowe i komunalne tworzą łącznie tzw. sektor publiczny.

Spółdzielnia stanowi zrzeszenie osób (fizycznych: nie mniej niż dziesięć lub prawnych: nie mniej niż trzy) w celu wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej w formie przedsiębiorstwa opartego na grupowej (kolektywnej) własności. Tworzenie i funkcjonowanie spółdzielni opiera się na zasadach dobrowolności, samopomocy i samorządności. Podstawy prawne działalności spółdzielni reguluje prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1982 r., nr 30, poz. 210) znowelizowane w 1994 r. (Dz. U., nr 54 z 1995 r., poz. 288 - tekst jednolity). Spółdzielnie nie mają celów wyłącznie materialnych i dlatego mogą egzystować przy stosunkowo niższych dochodach niż inne formy przedsiębiorstw. Nie mniej jednak prowadzenie przez spółdzielnię działalności gospodarczej opiera się na zasadach rachunku ekonomicznego. Osiąganie zysku nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem do osiągania innych celów. Organami spółdzielni są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza zarząd spółdzielni, samorząd pracowniczy (w spółdzielniach zatrudniających ponad 50 pracowników) i ewentualnie inne organa wybierane stosownie do ustaleń statutowych. Spółdzielnia podlega wpisowi do rejestru spółdzielni.

Spółki kapitałowe (akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością) funkcjonują w oparciu o przepisy kodeksu handlowego. Spółkę można określić jako umowę, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do wspólnego celu gospodarczego poprzez podjęcie działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej lub usługowej. Podstawowym uzasadnieniem dla tworzenia spółek kapitałowych jest potrzeba zgromadzenia większych zasobów kapitału, niż dysponują pojedyncze podmioty gospodarcze oraz dążenie do ograniczenia odpowiedzialności majątkowej poszczególnych podmiotów. Osobowość prawną nabywają z chwilą wpisu do rejestru handlowego. Władzami spółki kapitałowej są: zgromadzenie akcjonariuszy (udziałowców), rada nadzorcza i/lub komisja rewizyjna oraz zarząd. Spółki kapitałowe zostaną bliżej opisane w dalszej części rozdziału.

Pojęcie przedsiębiorstwa zagranicznego odnosi się do nielicznych już podmiotów powstałych i prowadzących działalność w oparciu o ustawę o zasadach prowadzenia na terytorium Polski działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne (Dz. U. z 1982 r. nr 27, poz. 148). Są to tzw. zagraniczne przedsiębiorstwa drobnej wytwórczości. Wejście w życie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym (Dz. U. z 1991 r., nr 60, poz. 253, znowelizowanej w 1996 r. - Dz. U. Nr 45, poz. 199) zniosło możliwość powoływania tego rodzaju przedsiębiorstw a przedsiębiorstwom już funkcjonującym stworzono możliwość przekształcenia się w spółkę z udziałem kapitału zagranicznego.

Za specyficzną formę organizacyjno-prawną prowadzenia działalności gospodarczej uznać należy fundusz. Fundusze są tworzone ustawowo lub działają w zorganizowanej formie posiadając osobowość prawną lub tylko odrębne struktury organizacyjne. Połączone są z realizacją ściśle określonych zadań (celów), powiązanych często z budżetem. W przyszłości należy się liczyć ze wzrostem znaczenia tzw. funduszy inwestycyjnych (powierniczych), których przedmiotem działalności może być wyłącznie świadczenie usług polegających na lokowaniu powierzonych środków pieniężnych w tworzonych w tym celu jednym lub więcej funduszach o odrębnym przeznaczeniu oraz na zarządzaniu tymi funduszami. Zasady tworzenia i funkcjonowania funduszy inwestycyjnych reguluje ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 139, poz. 933), zgodnie z którą mogą one być organizowane jedynie w formie spółki akcyjnej. Ważną rolę odgrywają również narodowe fundusze inwestycyjne utworzone w związku z realizacją programu powszechnej prywatyzacji (Dz. U. z 1993 r., nr 44, poz. 202). Są one spółkami akcyjnymi powołanymi w celu stworzenia powiązań kapitałowych między Skarbem Państwa, przedsiębiorstwami uczestniczącymi w programie powszechnej prywatyzacji oraz milionami obywateli polskich którzy odebrali świadectwa udziałowe. Jako samoistna forma organizacyjno-prawna prowadzenia działalności gospodarczej nie jest traktowana natomiast fundacja. Jest to jednak instytucja, którą można utworzyć również do „celów gospodarczo użytecznych” bądź też, która może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących osiąganiu jej celów statutowych (zasady tworzenia fundacji reguluje ustawa o fundacjach -Dz. U. z 1991 r., nr 46, poz. 203).

Działalność gospodarcza prowadzona może być również przez jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej. Dotyczy to podmiotów wyodrębnionych organizacyjnie, niekiedy również terytorialnie i finansowo, które prowadzą działalność gospodarczą niejako w imieniu innego podmiotu posiadającego osobowość prawną: przykła-