Finanse p stwa Wypych62 363

przedsięwzięć rozwojowych. Zarówno nakłady, jak i efekty nie są jednakowo “cenne”, jeśli uwzględnimy wartość pieniądza w czasie. Wartość pieniądza jest zmienna w czasie także pod wpływem procesów inflacyjnych i deflacyjnych. Nawet jeśli przyjmuje się, że procesy te nie występują, to jednak złotówka uzyskana “dziś” jest więcej warta, niż złotówka uzyskana “jutro”, gdyż umiejętne jej zainwestowanie nawet w formie wkładu terminowego na rachunku bankowym pozwala uzyskać dodatkowe przychody w postaci odsetek od kapitału..

Czynnik ryzyka jest nierozłącznie związany z działalnością gospodarczą. W przypadku inwestycji rzeczowych, występują te same rodzaje ryzyka, które związane są nierozłącznie z działalnością gospodarczą, ale także samodzielne ryzyko przedsięwzięcia inwestycyjnego. Wynika ono z możliwości powstania odchyleń między efektami i nakładami przewidywanymi w projekcie (budżecie) inwestycji, a efektami i nakładami osiągniętymi po jej realizacji. Ryzyko nie uzyskania planowanych efektów musi być odpowiednio uwzględniane w procesach decyzyjnych. Zwykle przyjmuje się, że inwestor będzie skłonny lokować kapitał w przedsięwzięcia obarczone wysokim ryzykiem tylko wtedy, gdy ryzyko to zostanie zrekompensowane odpowiednio wysoką stopą oczekiwanego dochodu.

Akceptowanie określonego przedsięwzięcia inwestycyjnego jest więc wyrazem pożądanej przez właścicieli kombinacji pomiędzy nakładem a efektem. Nakłady i efekty w zależności od czasu ich wydatkowania i osiągania korzyści mają inną wartość. Przy wyborze kierunków inwestowania należy uwzględnić wartość pieniądza w czasie. Im później ponoszone są nakłady a wcześniej uzyskiwane efekty, tym wyższa będzie efektywność ekonomiczna projektowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Niepewność związana z uzyskaniem określonego efektu w przyszłości powoduje, że inwestowanie wiąże się z ryzykiem. Decyzje o podjęciu określonych inwestycji kapitałowych powinny więc również uwzględniać kryterium wyboru pomiędzy stopą oczekiwanego dochodu a ryzykiem. Zazwyczaj, im wyższa jest oczekiwana stopa dochodu tym obarczona jest większym ryzykiem. Stąd, zagadnienie wyboru kryterium rachunku opłacalności i metod oceny opłacalności jest szczególnie ważne w sporządzanym budżecie przedsięwzięć inwestycyjnych przy decyzjach podejmowanych zarówno przez wykonawców, inwestorów, jak i kredytodawców.

Budżet przedsięwzięć inwestycyjnych obejmuje:

- identyfikacje projektów inwestycyjnych.

-    szacowanie przepływów pieniężnych dla poszczególnych projektów,

—    ocenę finansową opłacalności projektów.

Identyfikacja projektów inwestycyjnych kojarzy się między innymi z ich klasyfikacją według trzech kryteriów: wielkości, rodzaju korzyści oraz stopnia współzależności. W klasyfikacji według wielkości pod uwagę bierze się najczęściej wartość nakładów lub innych zasobów rzadkich. Ma to istotne znaczenie z uwagi na dostępność środków niezbędnych do sfinansowania projektów. W klasyfikacji według rodzaju korzyści wyróżnia się m.in. obniżkę kosztów, wzrost sprzedaży, rozwój nowych działalności, wejście na nowe rynki, redukcję ryzyka, przejęcie kontroli nad inną firmą itp. Natomiast klasyfikacja według stopnia współzależności pozwala wyróżnić: projekty wzajemnie się wykluczające, projekty komplementarne (uzupełniające się) oraz projekty substytucyjne (konkurencyjne) w stosunku do siebie.

Potrzeba szacowania strumieni przepływów pieniężnych wynika z faktu, iż inwestor przystępując do realizacji przedsięwzięcia rozwojowego najpierw ponosi nakłady (wydatki środków pieniężnych), a później osiąga nadwyżkę wpływów nad wydatkami (dochody). Zachodzi więc potrzeba porównania nakładów i dochodów, co jest możliwe poprzez przeliczenie ich wartości na jeden moment czasowy. Do tego celu służą różnorodne formuły matematyczne, których wspólną podstawą jest przyjęta do obliczeń stopa procentowa. W zależności od tego, który moment czasowy stanowi bazę porównawczą, szacowanie strumieni przepływów pieniężnych (wydatków i dochodów) oparte jest na kapitalizacji lub dyskontowaniu. Kapitalizację najczęściej wykorzystuje się do oceny projektów z zakresu inwestycji finansowych (równolegle z dyskontowaniem), ocena zamierzeń rozwojowych o charakterze rzeczowym z reguły oparta jest wyłącznie na dyskontowaniu.

Ocena finansowa projektów inwestycyjnych opiera się na różnorodnych wskaźnikach, mających ogólną postać ilorazową (dochody/nakłady lub nakłady/dochody) bądź różnicową (dochody - nakłady), przy uwzględnieniu czynnika czasu oraz stopy procentowej. W procedurach obliczeniowych posługujemy się takimi kategoriami jak: nakłady inwestycyjne, zwrot inwestycyjny (zysk, nadwyżka finansowa, dochód), wartość końcowa, wartość dochodowa, okres obliczeniowy, stopa procentowa (dyskontowa, zwrotu, zysku). Z uwagi na specyfikę prowadzenia rachunku uzasadnione jest wyodrębnienie metod oceny finansowej inwestycji rzeczowych od metod oceny inwestycji finansowych.

363