Magazyn6

0801

100

ALASKA

chód od 142⁰ dl. od Greenwich, w znaczeniu ściślej szem zaś wąski, długi półwysep (45 000 km²), którego dalszym ciągiem ku zachodowi są wyspy Aleuty. Nazwa „Alaska" nadaną została dawnej Ameryce rosyjskiej, odkupionej od Rosji na mocy traktatu z dn. 30. III. 1867 r. za 7,2 milj. dolarów. W znaczeniu politycznem A. jako teryto-rjum St. Zj. A. P. obejmuje 1 530328 km³. Granica z Kanadą przebiega od wybrzeża oc. Lodowatego (Demarcation Point) na północy, prostą linją umowną, przeciągniętą wzdłuż 142⁰ dł. zach. od Gr., aż do szczytu Św. Eljasza (5 520 m) (6o°io’ szer. płn.) nieopodal wybrzeża południowego, nad oc. Wielkim. Tutaj granica skręca na wschód i ciągnie się wzdłuż wybrzeża ku południowemu wschodowi, aż do 54° szer. płn., pozbawiając na tym odcinku Kanadę bezpośredniego dostępu do oc. Wielkiego.

Południowe i zachodnie wybrzeża A. są niezwykle zazębione i tworzą piękne fjordy

1    zatoki, przed któremi leżą liczne wyspy. Pod względem rzeźby terenu A. jest dalszym ciągiem północno-amerykańskiej krainy Kordyljerów z ich przedgórzami od strony wschodniej, z tą tylko różnicą, że główny grzbiet górski skręca tu najsam-pierw ku zachodowi, następnie zaś tworzy łuk ku południowemu zachodowi, w stronę Aleutów. Przedgórza leżą tu na północy. Grzbiety Kordyljerów usiane są w A. po-tężnemi wulkanami, wśród których znajdujemy Mount Mac Kinley, najwyższy szczyt w Ameryce Półn. (6 187 m). Na południu wysokie grzbiety górskie zbliżają się do wybrzeża nad zatoką Alaski, chroniąc je od wpływów zimnego, kontynentalnego klimatu, panującego wewnątrz półwyspu. Wybrzeże też otrzymuje większe ilości opadów atmosferycznych i dzięki temu pokryte jest lasami. Olbrzymie lodowce, opuszczając się ze szczytów, dochodzą aż do morza (lod. Malaspina, Muir), nadając temu wybrzeżu wspaniały wygląd, przewyższający swą ma-lowniczością fjordy norweskie. — Jeden z tych lodowców nazwany został lodowcem Romera, geografa polskiego, w uznaniu jego zasług naukowych.

2. Klimat, rzeki. Wilgotny klimat wybrzeża różni się bardzo od suchego i surowego klimatu wnętrza półwyspu. Sitka: 57°3’ szer. p>łn., i35°2o’ dł. zach.: styczeń — 1,0; sierpień -f- 12,6; rok — 5,7; opadów

2    198 mm. Fort Jukon: 66°34’ szer. płn.,

I45°i8’ dł. zach.: styczeń — 32,7; lipiec + 14,7; rok — 9,1, opadów 228 mm.

Główna rzeka A. Jukon, płynie w kierunku równoleżnikowym, ze wschodu na zachód na przestrzeni 3 700 km; dorzecze jej obejmuje 855000 km³ (porównaj Wisła: 1 127; 193000); źródła jej leżą w Kanadzie, ujście zaś w cieśninie Beringa. Niestety jest ona w ciągu 9 miesięcy pokryta lodami, a zatem otwarta dla żeglugi tylko w ciągu kilku miesięcy. Drugą większą rzeką jest Kuskokwim (r 300 km z czego 1 000 żeglowne), ale ta ma już tylko lokalne znaczenie. Długość linij kolejowych, łączących wybrzeże płd. z wnętrzem kraju wynosi 1 190 km.

8. Ludność, osiedla, bogactwa naturalne.

Liczba mieszkańców A. wynosiła w r. 193° tylko 58800 (0,04 na km³), z czego 27 883 białych oraz 26 558 Indjan i Eskimów. Resztę stanowili Japończycy, Chińczycy i murzyni. Rzadkie zaludnienie świadczy

0    niegościnności klimatu tego wielkiego kraju, w którym na północy olbrzymie przestrzenie są zupełną anekumeną.

Stolicą terytorjum A. jest miasteczko Juneau, liczące tylko 4000 m., ale będące pomimo to największem miastem tego rozległego kraju. Wśród pozostałych nielicznych osiedli wzmiankować jeszcze należy: Anchorage (2 300 m.), Fairbanks (2 100), Ketchigan (3 800), Nome (1 220), Petersburg (2 150), Sitka (1 060). Wszystkie te miejscowości leżą nad brzegiem oc. Atlantyda iego.

A. odznacza się wielkiem bogactwem rozmaitych kopalin. Złoto wydobywa się na płd.-wschodzie, z rudy niskoprocentowej; poza tern wgłębi kraju nad rzeką Jukon (Klondike), na prograniczu Kanady, w okolicach Nome, oraz w kilku innych miejscach. Od roku 1880 do 1925 wydobyto w A. złota wartości 355 milj. dolarów, w ostatnich latach jednak produkcja spadła

1    wynosi obecnie od 6—7 milj. doi. rocznie. Ponadto wydobywa się srebro (do r. I9²5 produkcja: 10,5 milj. doi.), miedź (do r. 1925: 180 milj. doi.), cynę, ołów, a także nieco węgla kamiennego. Stwierdzono obecność p>okładów oleju skalnego, marmuru, gipsu, rtęci, a nawet platyny, ale kopaliny te nie są jeszcze eksploatowane. Główne bogactwa A. stanowią wszakże lasy, my-śliwstwo, hodowla zwierząt futerkowych i rybołówstwo morskie. Lasy wybrzeża Atlantyckiego dostarczają doskonałego