Magazyn6201

100

ne; z łatami 3kątnemi, ząhkowancmi lub od dołu prawie zatokowymi. Podbaldaszki oddzielnopłciowe, męzkie dolne i 5—lOkwiatowe, a żeńskie górne i 4—6kwiatowe; kielicha ząbki poodginane, zielone; korona brudno - żółta i zielono prążkowana; gruczoł w męzkich 3kątny, w żeńskich obrączkowaty. Owoce kuliste, wielkości grochu, czarne, soczyste.— Bardzo pospolity po zaroślach i około płotów, w Europie środkowćj i północnój; kwitnie od czerwca do września.

Korzeu odrażającej woni i smaku nudno - ostrego, jako korzeń Przestępu— radix Bryoniae, należy do gwałtownie przeczyszczających i wymiotujących. Jeszcze i dziś zadąją go miejscami w puculiuach, w drętwieniu dróg trawienia, w zastoinach brzusznych, w dnie, w padaczce, w obłąkaniu i t. p.

Gat. 2. P. biały czyli rozdzielnopłciowy [B. dioica Lin.]. Hay. 6. t. 21.— Zupełnie piórwszemu podobny, a różniący się jedynie: korzeniem bez brodawek; łatami liści kończy-stemi; podbaldaszkami żeńskimi prawie-bezszypułkowymi; a owocami nieco podłużnie-kuli3tyn.i i czerwonymi:— rosnący i kwitnący wraz z nim;— również używano.

RODZaJ 85. Tryskacz [Eebaliinti Ricii.].— Od-dzielnopłciowy. W kwiatach męzkich: kieli :h króciuchno-dzwonkowaty, ostro-2 — 5dzielny; korona osadzona na kielichu, 5dzielna, roztwarto- i ostro-łatkowa; pręcików 5, w 3ch wiązkach; główki lkomorowe, esowate. W żeńskich: kielich z rurką jajową i zaciśniętą w gardzieli, a krajem dzwonkowatym i Śdzielnym; korona samca; bez pręcików płonnych; jajnik 3komorowy, ścienny; szyjka obła, 3wrębna; znamiona podkowiaste. Dyniak jajowy, kończysty, w czasie dojżrzenia odrywąjący się od szypułki, i— otworem z tąd powstałym— wytryskujący ciecz lópką wrazi z nasimiami. Nasiona jajowe, lekko ściśnione, gładkie.

Gat. 1. T. polny lE. agreste Reichu.], w starych zielnikach mianowany Ogórkiem niedźwiedzim , ptaszym, leśnym, psim, oślim lub strzelającym, a mylnie Niecierpkiem. IIay. 8. t. 45.— Ziele roczne, całe m^arawo-zielone i tęgowłoso-mięk-kocierniste. Korzeń ma gruby, mięsisty, niekiedy na i' długi, prostopadły, białawy. Łodygę grubą, soczystą, 5stopową i wszechstronnie po ziemi płożąco-rozgalęzioną; z gałązkami podnoszącemi się. Liście sercowate, karbowano-ząbkowane lub wykrawane, rzęsowane, (6" i 4"), tępe, grube, mięsiste, bardzo pomarszczone, spodem bledsze i nieco miększe; z o-gonkami długimi, podobnie całej roślinie pokrytymi. Kwiaty brudno - bladożółte, męzkie w podbalc!uszkach długoszypułko-wych a żeńskie pojedyncze i krótkoszypułkowe— zjednegoż kąta liścia wyrastające. Owoc zaledwie 2" długi a 1" gruby, mięsisty, żółtawo-zielony, bardzo chropawy i miękko-ciernisty; po dojźrzeniu zwisły, a za najmniójszóm poruszę-