Magazyn6
4001

432

BEZROBOCIE

czy pracownik, który nie godzi się na zniżkę płacy albo pracę wykonywa niedbale. Statystyki robotnicze są zwykle bardziej liberalne, szerzej pojmujące b.—Dane o b. można czerpać z różnych źródeł rozmaitej wartości. Jednem z najdawniejszych źródeł są statystyki robotniczych związków zawodowych, z których niektóre posiadały specjalne kasy zapomogowe na wypadek b. Dane te bardzo często nie obejmują robotników rolnych, jak również i innych zawodów słabo zorganizowanych. Stosunkowo najdawniejszą i najdokładniejszą statystykę b. mają Trade-Uniony W. Brytanji. Następnie trzeba wymienić statystyki b. zbierane i opracowywane czasami w niektórych krajach z okazji spisów ludności. Są one stosunkowo dokładne, ale przeprowadzane w zbyt dużych odstępach czasu, aby mogły służyć do pełnego zorjentowania się w ewolucji b. Znane są szczególnie spisy bezrobotnych przeprowadzone w związku ze spisem zawodow ym i ogólnym ludności w Rzeszy Niemieckiej w czerwcu i grudniu 1895 ^r-Podobne także spisy przeprowadzane są we Francji. Dalszem źródłem są statystyki biur lub urzędów pośrednictwa pracy. Zależnie od rozwoju ich sieci oraz ich funkcji, dane publikowane przez nie o poszukujących pracy odbijają mniej więcej dokładnie stan b., pozostając jednak zawsze poniżej stanu faktycznego. Wreszcie w ostatnich czasach w miarę rozbudowy systemu ubezpieczeń, zwłaszcza przymusowych na wypadek b., statystyki tych insty-tucyj ubezpieczeniowych są bardzo ważnem i pewnem, choć także niezupełnie komplet-nem źródłem, przedstawiającem wielkość i wahania b.

Dane dotyczące b. sięgające najdalej wstecz posiadamy dla W. Brytanji. Przed wojną przeciętna b. dla członków Trade Union’ów za lata 1860—1914 wynosiła 4,5%, przytem minimum spadało niżej 1%, a maximum przekraczało 10%. (Sir W. B e v e r i d g e). Według innego nieco zestawienia najwyższy ogólny procent b. zanotowano w 1858 r. — ll,9%, ^w T&79 — n,4%,    1886 — 10,2%; najniższy zaś

w 1872 — 0,9% (Pigou). W ostatnich 15 latach przedwojennych od 1900 do 1914 włącznie ogólne natężenie b. jak i jego wahania w W. Brytanji znacznie się zmniejszyły. Maksyma widzimy w latach 1908 i 1909: 7,8% i 7,7%, minima w 1913 i 1900: 2,1% i 2,5%. Po wojnie światowej b. W. Brytanji ogromnie wzrosło. W ciągu 9 lat od 1921 do 1929 przeciętna b. wynosiła tam za cały okres 12,0% ludności ubezpieczonej (według danych Trade Union’ów, publikowanych do roku 1926, procent b. był prawie ten sam), wahając się rocznie między 9,7% w 1927, a 16,9% w 1921. W latach ostatniego wielkiego kryzysu odsetek ten był jeszcze wyższy. — W Rzeszy Niemieckiej, według spisu z 1895 ^r-» było bezrobotnych w czerwcu 179 tysięcy, a w grudniu 553 tys. t. j. 1,1% wzgl. 3,4% w stosunku do ogółu pracobiorców. Najwyższy odsetek bezrobotnych był w wielkich miastach, spadając regularnie w miarę zmniejszania się skupień ludności. Statystyki dotyczące Niemiec wykazują znaczne wahania b. w ciągu roku. W latach 1908—1912 najsłabsze b. było tam w miesiącach wrześniu i październiku, następnie szybko wzrastało do stycznia, w którym było najwyższe, również szybko spadało do marca, a powolnie w następnych miesiącach aż do września. W innych krajach stwierdzono zasadniczo podobną regularność w wahaniach b. odpowiednio do miesięcy i pór roku, z odchyleniami wyni-kającemi z różnic klimatu, zwyczajów, oraz struktury gospodarczej, zależnie od przewagi gałęzi produkcji szczególnie czułych na zmiany temperatury i pogody. Przeciętną b. w różnych krajach cywilizowanych obliczano przed wojną na 2% do 3% w stosunku do ogółu robotników. Oczywiście odsetek b. zmienia się bardzo silnie zależnie od gałęzi gospodarstwa społecznego, od jej dynamiki: rozwoju lub zastoju. Dlatego wszelkie przeciętne b. mają bardzo względną wartość. Pomijając czasy samej wojny, kiedy b. spadło do minimalnych rozmiarów z powodu powołania mil jonów mężczyzn pod broń, po wojnie b. wzrosło ogromnie, ulegając zresztą bardzo znacznym wahaniom stosownie do konjunktury. Według danych Biura Międzynarodowego Pracy przy Lidze Narodów, ogólna liczba bezrobotnych wynosiła w 20 większych krajach w końcu 1910 r. 10835000, w końcu 1914 r. 13222000. w końcu 1919 r. 32680000; w samych krajach Europy wynosiła w 1910 r. 8,5 milj., a w 1919 powyżej 26 milj. Bardziej szczegółowe dane, dotyczące b. za ostatnie lata w kilku ważniejszych krajach przedstawia następująca tabela, oparta na danych Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie.