Magazyn66301

455

BILIŃSKI LEON — BILON

kładu"; trzecie wydanie pod tymże tytułem wyszło we Lwowie w 2 t. w 1893 r. i 1894 r., przyczem drugi tom opracował St. Głą-biński). — O istocie, rozwoju i obecnym stanie socjalizmu, Kraków 1883. — Znamiona polityki narodowej i Krajowej t. zw. Stańczyków, Lwów 1883. —

Wypłaty międzynarodowe, odczyt na IV Zjeżdzie poi. praw. i ekon. w 1906 r. Czasopismo prawnicze i ekonomiczne R. VIII, Kraków 1907 (to samo jako dodatek do „Wspomnień"). — Wspomnienia i dokumenty, 2 t., Warszawa 1924.

Kazimierz Bauda.

Bill of lading.

B. o. 1. jest angielską nazwą dowodu załadowania ładunku na statek morski, czyli t. zw. konosamentu. Zwyczajowo kapitan względnie armator angielskiego statku wystawia b. o. 1. w 2 egzemplarzach, z których jeden przeznaczony jest dla kapitana, a drugi otrzymuje załadowca towaru. Jeżeli ładunek nie może być przewieziony do portu przeznaczenia tym samym statkiem wskutek braku bezpośredniej komunikacji z portem przeznaczenia lub też przewóz ładunku do portu przeznaczenia odbywa się częściowo drogą lądową, częściowo zaś drogą morską, praktykowany jest trough bill of lading (konosament bezpośredni, Durchfrachtkonnos-sement), który obejmuje wszystkie odcinki przewozu. Dokument ten otrzymuje załadowca w miejscu załadowania towaru: miejscem takiem może być stacja kolejowa wewnątrz kraju. Bezpośrednie konosamenty (t. zw. konosamenty morsko-kolejowe) stosowane są w obrocie towarowym pomiędzy Polską i Stanami Zjednoczonemi Ameryki Północnej.

W. S.

Bilon.

Pieniądz, bity jedynie na rachunek skarbu w ilości ograniczonej i służący tylko do dokonywania wypłat o niewielkiej sumie, nazywa się bilonem, względnie pieniądzem zdawkowym albo pomocniczym. Nie jest istotną cechą bilonu bicie z kruszcu niewa-lutowego, bilon może być również bity z kruszcu walutowego. (Przez kruszec walutowy należy rozumieć kruszec, z którego bije się pełnowartościowe prawne środki płatnicze, względnie na który jest ostatecznie wymienialny prawny środek płatniczy). Obecnie bilon bije się wyłącznie z kruszców niewalutowych, przyczem zawsze wartość nominalna monety zdawkowej przewyższa wartość rzeczywistą (koszt ma-terjału użytego); dawniej odchylenie to było niewielkie, po spadku wartości srebra w trzeciej ćwierci wieku dziewiętnastego oraz po roku 1920 znacznie powiększyło się, obecnie wartość kruszcu zawartego w monetach zdawkowych stanowi nieznaczny ułamek wartości nominalnej.

Do rzędu pieniądza zdawkowego należy również zaliczyć bilety zdawkowe, emitowane przez skarb, względnie przez bank biletowy w imieniu i na rachunek skarbu. Bilety te nieraz obiegają w okresie rekonstrukcji systemu monetarnego z powodu niemożności wybicia odpowiedniej ilości bilonu na czas. Jednakże normalnie nie używa się biletów papierowych na cele pieniądza pomocniczego ze względów technicznych, a mianowicie bilety zdawkowe zbyt szybko zużywałyby się w związku ze znaczną szybkością obiegu bilonu.

Czasami istnieje trudność zakwalifikowania pewnych znaków pieniężnych do rzędu pieniądza zdawkowego. Kryterjum tutaj stanowią ograniczenia prawne (ograniczona ilość w obiegu, ograniczona zdolność płatnicza przy poszczególnych wypłatach).

Z charakteru bilonu jako pieniądza pomocniczego przy drobnych tranzakcjach wynika ważne ograniczenie, mianowicie monety zdawkowe nie mogą być całkowitym prawnym środkiem płatniczym. Jedynie kasy skarbowe są obowiązane przyjmować monety zdawkowe bez ograniczenia sumy, natomiast w stosunku do osób prywatnych posiadają one moc zwalniania od zobowiązań, tylko do pewnej wysokości, np. we Francji monetami srebrnemi można płacić najwyżej 250 fr., monetami z aljażu i bron-zu — 50 fr., a monetami z niklu bronzu — 5 fr. W Niemczech zwalniają od zobowiązań monety srebrne do 20 marek, a monety z innych metali do 5 marek. W Anglji srebrne szylingi są obowiązkowym znakiem płatniczym tylko do wysokości dwóch funtów, a pensy miedziane do wysokości jednego szylinga. W Polsce „są środkami płat-niczemi, mającemi moc umarzania zobowiązań przez zapłatę... monety po 10 zł. do kwoty tysiąca złotych, monety po 5 zł. do kwoty pięciuset zł., monety po 2 zł. do kwoty stu złotych, monety niklowe po 1 zł. do pięćdziesięciu złotych przy każdej wypłacie".