DSCN1860

208 Tożsamość

Mika S.. 1986. Przedmowa do trzeciego wydania polskiego Jw | G. Le Bon. Psychologio tłumu. PWN, Warszawa.

Szczepański J.. 1970. Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa.

Tożsamość, zespól wzajemnie powiązanych cech, które jednostka przypisuje sobie samej. Jest to wizerunek własnej osoby; to, za kogo ktoś się uważa (autode-finicja). Pojęcie tożsamości (ideruity) wprowadzone zostało do języka nauk społecznych stosunkowo niedawno przez Erika H. Eriksona, tym niemniej jest ono zbiczne z niektórymi wcześniejszymi ustaleniami na temat osobowości społecznej zawartymi w pracach Charlcsa H. Cooleya. Geor-gc’a H. Meada. Floriana Znanieckiego, Gordona W. Allporta.

Badania dotyczące tożsamości jednostki mają na cciu wskazanie, dlaczego pomimo pełnienia wielu różnorodnych ról społecznych, jednostka zachowuje pewne cechy niezmienne, w jaki sposób - pomimo upływu czasu - te cechy są utrzymywane. Wskazuje się przy tym na swoisty aktywizm podmiotu - jednostka nic jest biernie kształtowana przez oddziaływania środowiskowe, lecz w znacznej mierze kształtuje samą siebie.

Pojęcie tożsamości jest szczególnie przydatne w wyjaśnianiu działań społecznych. interakcji oraz niektórych procesów kulturowych Podkreśla się, że przebieg działania (interakcji) zależy w dużym stopniu od przyjętej przez jednostkę koncepcji własnej osoby Proces definiowania sytuacji zakłada również definiowanie własnej osoby Między tymi dwoma typami definiowania zachodzi ścisła współzależność przyjęta definicja sytuacji zależy od sposobu ujęcia własnej tożsamości, a równocześnie tę autodcfinicję niekiedy modyfikuje.

Peter Berger, analizując zmiany tożsamości jednostki, posługuje się pojęciem altcmacji. Każda jednostka interpretuje swoją biografię, dopasowuje fakty i wydarzenia z przeszłości do aktualnej koncepcji własnej osoby. Zmiana tożsamości powoduje, że

poszczególnym zdarzeniom przypisuje s* większą lub mniejszą ważność (znaczenie, niż poprzednio. W ten sposób tworzy się stosunkowo spójny obraz własnej osoby i drogi życiowej (P.L. Berger 1988. *.61-72) Pojęcie tożsamości przydatne jest do an. lizy zmian społeczno-kulturowych, a w_lc, zmian dokonujących się nie tylko w skal indywidualnej, lecz i społecznej. Nicjedr kromie mówi się o tzw. kryzy sie tożs.m ści. a więc o procesie przekształceń dokonujących się w sferze wartości i świadomości społecznej. Niektóre ruchy społeczne, kontestatorskic, a także powstające subkultury można wyjaśnić odwołując się : analizy' zmian tożsamości. Wskazuje sic przy tym (Alain Touraine) na odmienne zasady identyfikacji podmiotu z wartościar tkwiącymi u podstaw porządku społeczne go. (A.S.)

Zob. definicja sytuacji, interakcja, kontesucu osobowość społeczna, rola społeczna, sytox> -nizm.

Literatura:

Berger P.L., 1988, Zaproszenie do socjt**. PWN. Warszawa.

Bokszański Z., 1988. Tożsamość jedne.■' „Kultura i Społeczeństwo*’, nr 2 Interaetion and Idennry. 19%. HB Mokre* (cd ), Tmnsactions Publ. New Bnm>w-‘ London

McKiniey R W, 1992. Historie riaa a biografia Badania teorii i metody.

Nauk PWN. Warszawa

Tradycja, część dorobku kulturo"^ (idei, wartości, wierzeń, instytucji. w>* ^ rów materialnych) pozytywnie «*^łrt'"* wana przez zbiorowość i przcka/y"a"J_ stępnym pokoleniom Jerzy Szacki l wyróżnia trzy sposoby rozumienia w 1) tradycja jako czynność - P^^ffS ^ rolę transmisji społecznej; 2) IW^ ,. _sl< przedmiot w centnim uwagi ^/n'^,:.^l(^Uirłjy problem dziedzictwa społecznego. ' cja w ujęciu podmiotowym    \^yt

wartościowanie niektórych elemen dzictwa społecznego /daniem    ^

trzeci sposób rozumienia to wi ’-^svl