IMG04

xc IV RECEPCJA „WICHROWYCH WZGÓRZ"

Grey w r. 1850. W przedmowie do tego wydania mimo gorących j słów uznania dla geniuszu Emily i wyrzutów pod adresem | recenzentów, nie doceniających wartości jej książki, Charlotte | stara się rozbroić napastliwych krytyków, przyznając powieści 1 siostry pewne niedociągnięcia i z "pewnością siebie uznanej już 1 autorki wygłasza naiwne (jak się później okazało) opinie o „nie- | dojrzałości” artystycznej Emily. Rzekome jej błędy, jak np. j stworzenie bohaterów tak przerażających jak Katarzyna i Heath* 1 ciiff, usprawiedliwia jej nieznajomością ludzi, twierdzi, że jej siostra „sama nie wiedziała, co robi”², i zapewnia, że

gdyby żyta dłużej, jej umysł rozwinąłby się jak silne drzewo, uzyskałby | wielkość, prostotę i dalekosiężność, a jego dojrzalsze owoce miałyby sinik | bardziej dostały i barwę bardziej słoneczną; ale na ten umysł mógł wpłynął I tylko czat i doświadczenie

Przedmowa Charlotte i jej autorytet w kręgach literackich 8 wpłynęły na oceny współczesnej krytyki i opinia o „niedojrza- I łości” Emily często się powtarzała —- póki utrzymywało się i przekonanie o wyższości Charlotte.

Nic wszyscy jednak, nawet wówczas, potępiali Wichrom I Wzgórza. Już w r. 1850 Gcorge Henry Lcwcs, wybitny publicysta J i krytyk, autor książek popularnonaukowych i powieści (a także długoletni towarzysz życia sławnej powieściopisarki Georgc Eliot); pisał w *The Leader*;

Choć w obrazie tym brak powietrza i światła, nie można zaprzeczyć jego prawdy; ponury, prostacki, brutalny, tęcz prawdziwy⁴.

Chwaląc następnie sugestywność przedstawienia żywiołowych, pierwotnych uczuć i instynktów dodaje znamienną uwagę:

Właśnie w ujęciu tego tematu Ellis Bell wykazuje prawdziwe mistrzostwu i więcej geniulności w najwyższym sensie tego słowa, niż można znaleźć w tysiącu innych powieści⁵.

' Cyt. wg E. Bronić, W uikerutg Heigktt, op. cii., s. W,

* Ibidem.

⁴    Cyt. wg J. O’ N c i 11, op. di.

⁵    Ibidem, s. 50.

j ni n\emme\, nawet Lcwes uwaia tę książkę za niedojrzałą v prymitywną.

Po pewnym czasie powraca sprawa autorstwa. Tym razem krytykom trudno uwierzyć., aby na tak śmiałą ibezkompromisową wizję zdobyła się kobieta*, pojawia się mysi, że autorem Wichrowych Wzgóra był BranweW Bronte. kontrowersja ciągnęła się dość długo, bowiem sprawę przesądziła ostatecznie w r. 1936 praca Irenę Cooper XVillis, ktÓTcj autorka, przeprowadzając m.in. bardzo staranną analizę stylistyczną tekstu Wichrowych Wzgórz,

1 wykluczyła możliwość autorstwa Btanwella*'.

Zainteresowanie powieścią Emily Bronte wzrastało w ciągu XIX w., lecz zajmowano się nią raczę"} w połączeniu z twórczością \. pozostałych sióstr, przede wszystkim CYiarłotte Bronte, która zwłaszcza od czasu pobawienia się biografii /Elizabeth Gaskełł skupiła na sobie główną uwagę krytyków i publiczności. Wichrowe Wz górza cieszyły się jednak wzrastającą popularnością wśród czytelników (po wygaśnięciu praw autorskich przeciętnie jedno wydanie na dwa lata wliczając przekłady"). Jej bezpośredni wpływ na innych pisarzy był nieznaczny, choć wymienia się tu nazwiska Dick ensa (Nasz wspólny przyjaciel) i poety Algemona Ch. Swinburne’a, wielbiciela powieści Emily⁷. Lecz dla większości krytyki pozostawała „wybrykiem natury” („a sport"), jak to określił pod koniec stulecia znany historyk literatury, George Saintsbury". Sytuację dopiero zmienił wiek XX.

Renesans „Wichrowych Wzgórz”. Ponowne odkrycie i obudzenie się zrozumienia dla wielkości Wichrowych Wzgórz porównywane jest z renesansem Szekspirowskim w dobie romantyzmu, a szczególnie z odkryciem potencjalnych możliwości

*• 1. Coope r Willi s, The Authorship of „Wuthering Heights”,

London 1936.    _ _ . .    ,    ,    .. . _c .

? j H e w i s h, Erniły Bronie: A Grincal and Biographtcal enudy,

London and New York 1969, s. 167.

« Wg J* H e w i s h, op. cit., s. 168.