71434 IMG98

LXXVIII III. GENEZA „WICHROWYCH WZGÓRZ"

LXXVIII III. GENEZA „WICHROWYCH WZGÓRZ"

wieść Emily, której nie znaleziono w rękopisach. Zarazem zwróci

Emily za niedostatecznie umotywowane **. Z czasem /większatą i

ła ona uwagę na zbieżność pewnych motywów wierszy gondalskick z Wichrowym Wzgórzami. Nie wszystkie jej hipotezy znalazły pełną akceptację: Mary Visick w swej pracy The Genem af „Wuthertng Hcights” potwierdza w dużej mierze twierdzenia żt Wichrowe Wzgórza po części wywodzą się z wierszy gnndaltkk!^ lecz uważa włączenie wierszy spoza „gondałskiego” zeszyta

krytyczny stosunek do akcentowania elementów biograficznych w twórczości rodziny Bronie, a zwłaszcza do przypisy iMMfif zbyt I wielkiej roli w powstaniu Wichrowych Wzgórz poezjom Emily | Bronte, kwestionując ich wartość naukową i przydatność w ro* j zumieniu i interpretacji tej powieści¹*. Tym niemniej* warto | zwrócić uwagę na podobieństwa pewnych motywów Wichrowych I Wzgórz i sagi Gondal.

I Akcja tego eposu ma staranną oprawę fikcyjnej geografii i roi* | □się na wyspie Gondal, usytuowanej przez autorki oa j

_|.icnym Pacyfiku^M, oraz na odkrytej i podbitej przez Gon* |

dałczyków wyspie tiaaldine (na południowym Pacyfiku). Króto* i \, główna postać sagi, nazywana różnymi imionami ną* |

_ęściej: Augusta Gerałdine Almcda, w skrócie A. G. A, (Aga)— I

jest typową fezom )atole, rozniecającą namiętność i przynoszącą | nieszczęście kolejnym kochankom. Pozostali bohaterowie — ty- | cerze, wojownicy, królowie — &ą również na wielką skalę, na nutą i treści, na którą składają się wyprawy wojenne, podboje, rewottf- I cje, zdrady, spiski — i towarzyszące im powszechne i przejmując# i oddane przeżycia indywidualnych bohaterów, przez które nriaż®

^u M V i s i c k, The Gemm oj „Wzthenzg łloghtt**,

10, b, 5.

T. W i a n i f r i I b, J tu Ht oeuei ,azel i hete tioctnertneml¹ HonuuOt- i i Keatiiy, London 1973, t. 4—I

** W rzeczywistości jest to prznęu przez autorki autentyczna nazwą

wijają się motywy dobra i zła, szczęścia i cierpienia, wielkości i upadku, a przede wszystkim miłości i śmierci. Wiersze tego cyklu, często pisane w pierwszej osobie, czasem dialogowane, są raczej liryczne niż epickie i na ogół są czytelne również bez epickiego kontekstu. Ich uczestnictwo w domniemanej akcji wyraża się głównie zawartą w nich dynamiką; mamy uczucie, że bohaterowie biorą udział w wielkich wydarzeniach, lecz więcej dowiadujemy się o sprężynach ich działań niż o samej akcji. Częste motywy przyrody nie odłączają się w opisach, lecz są zawsze zintegrowane z przeżyciami bohaterów i z przekazem myślowym. Ich język poetycki jest uderzająco prosty. Efekty uzyskuje autorka głównie drogą skrótu, genialnego doboru słów o wysokim stopniu ekspresywności i walorów brzmieniowych, przekazujących zwięźle i sugestywnie nie tylko uczucia bohaterów, lecz również ich głębszy sens — gdyż poezje Emily Bronte zawierają również treści filozoficzne. W 1950 r. Phyllis Bentley pisała: „Jeśli chodzi o idee, wyrażane w jej wierszach, daleko im do tego, by były przestarzałe — jeszcze teraź wyprzedzają myśl naszych czasów”*⁵.

Proza \X'tchrowych Wzgórz posiada podobne cechy — prostotę, zwięzłość, skrótowość, dynamikę i poetyckość stylu. Pewne sformułowania w powieści, jak np. słowa Nelly Dean po urodzeniu się córki Katarzyny: „początek jej życia był tak samotny, jak samotny prawdopodobnie będzie i koniec jej życia” (rozdz. XVI), są uderzająco podobne do odnośnych fragmentów poezji lecz podobieństwa ekspresji, rytmu i słownictwa w przekładzie się zatracają; warto raczej zwrócić uwagę na inne elementy.

Głowna bohaterka powieści, Katarzyna (starsza), choć jest tyłkp córką zamożnego farmera z prowincji Yorkshire, wykazuje wiele cech podobnych do królowej Agi — jest równie dumna i despotyczna jak ona, często bezlitosna, lecz równie odważna, obdarzona urodą i siłą osobowości; jej uczucia są silne, głębokie

lt>

Ph. Bentley, The Bronte Sisters, London 1950, s. 31. F. E. R a t c h f o r d, op. ar., s. 73.