Magazyn6
6601

558

BUDŻET

dzona specjalizacja budżetu pozwala na wniknięcie we wszystkie szczegóły gospodarki państwowej i daje możność poznania wszystkich dziedzin działalności Państwa. Ma ona w państwach konstytucyjnych wielką doniosłość prawno-polityczną. Im większa jest bowiem specjalizacja budżetu, tern większy jest wpływ przedstawicielstwa narodu na działalność władzy wykonawczej zarówno gospodarczą jak i polityczną. Budżet, przewidując określoną kwotę na pewien oznaczony cel, wiąże władzę wykonawczą, gdyż nie może ona tej kwoty lub jej części obrócić na inny cel, a działalność swoją zamknąć! musi w tych granicach, w jakich ona znajduje pokrycie w przewidzianych w budżecie na poszczególne cele kredytach. Szczegółowość budżetu może być ograniczona lub nawet w zupełność i uchylona przez przyznanie władzy wykonawczej prawa dokonywania przenoszeń kredytów (vnement).

Z zasadą specjalizacji budżetu łączy się kwestja jego przejrzystości; ta ostatnia znowu jest zawisłą od odpowiedniej struktury budżetu, czyli od przyjętego schematu, według którego -grupowane są wszystkie wydatki i dochody. Nie jest przejrzysty taki budżet, w którym dochody, pochodzące z analogicznych źródeł oraz wydatki na te same cele, preliminowane są w różnych miejscach. Tak było w naszych budżetach z wydatkami osobowemi. W zasadzie wydatki te były objęte paragrafem i i 2 każdego działu, jednakże w paragrafach wydatków administracvjno-rzeczowych oraz specjalnych mieściły się również wydatki oso buwe, ac zkolwiek wydatki te nie stanowiły kosztów robocizny, lecz były uposażeniem zatrudnionych stale pracowników np. szoferów. Począwszy od budżetu na rok 1934/35 zgrupowano wszystkie wydatki osobowe w paragrafach 1 i 2. Zasadę tę przeprowadzano jedynie w budżecie administracji; jednakże w budżecie na rok 1936/37 odstąpiono znowu od tej zasady o tyle, że kredyty osobowe na pracowników, otrzymujących wynagrodzenie niższe od wynagrodzenia najniższej grupy uposażeniowej, są preliminowane w odpowiednich paragrafach wydatków administracyjno - rzeczowych. O ile chodzi o przedsiębiorstwa i monopole, to podział wydatków, ujęty w bardzo ogólnych zarysach, a więc w słabym stopniu uwzględniający zasady specjalizacji, nie daje możności wydzielenia i obliczenia wydatków osobowych, objęte są one bowiem paragrafami, obejmu)ącemi również i inne wydatki. Przeszkodą do zrealizowania w pełni zasady przejrzystości w ugrupowaniu dochodów z danin publicznych jest fakt istnienia podatków celowych, do jakich należy np. podatek od lokali oraz podatki, wprowadzone na rzecz Funduszu Pracy. Dochody z tych podatków nie znajdują żadnego wyrazu w tym dziale budżetu Ministerstwa Skarbu (dział 6), w którym zgrupowane są dochody z danin publicznych; musi się ich szukać w planach finansowo-gospodarczych odnośnych funduszów. Zaznaczyć ponadto należy, że dochody Państwowego Funduszu Drogowego oraz różnych funduszów, związanych ze szkolnictwem, obejmują przeważnie wpływy, pochodzące z przymusowych świadczeń obywateli. To też ustalenie na podstawie budżetu lub też preliminarza budżetowego wysokości obciążenia obywateli z tytułu wszelkiego rodzaju danin publicznych oraz analiza tych danin są utrudnione. Jest to ujemna strona układu naszych budżetów, wynikająca zresztą z istniejącego stanu prawnego.

4. Znaczenie prawne budżetu. Przy rozpatrywaniu prawnego znaczenia budżetu ■wymagają osobnego traktowania dochody, osobnego zaś wydatki. Dochody pobierane są na zasadzie tytułów, które istnieją poza budżetem i niezależnie od tego, czy ustawa, ustalająca corocznie budżet (art. 58 ust. 1 Konstytucji), dojdzie do skutku, czy też nie. Rząd w wykonaniu obowiązmą-cych ustaw podatkowych i umów ma nie-tylko prawo, ale i obowiązek ściągnąć dochody, przypadające Państwu na zasadzie tych ustaw i umów, przyczem nie jest oczywiście skrępowany ani wysokością preliminowanego w budżecie dochodu ani też okolicznością, że jakiś dochód nie został wstawiony do budżetu. Jeżeli w ciągu wykonywania budżetu zaistniał tytuł do pobrania dochodu, to oczywiście winien on być pobrany, niezależnie od tego czy figuruje w budżecie.

Inaczej natomiast przedstawia się sprawa w odniesieniu do wydatków. Z istoty budżetu wynika, że zawiera on upoważnienie dla władzy wykonawczej do czynienia wydatków na oznaczone w nim cele i w określonej co do tych celów wysokości. Rząd nie może — z wyjątkami, o których mowa będzie niżej — czynić wydatków na cele, nieprzewidziane w budżecie, nie może również na cel przewidziany wydatkować wię-