Magazyn6
7101

563

BUDŻET

lów i funduszów, które pokrywają rozchody z własnych wpływów. Otwieranie kredytów następuje w okresach miesięcznych na podstawie budżetów miesięcznych, z wyjątkiem kredytów na wydatki osobowe, które otwiera się zazwyczaj na okres dłuższy, wydatki te bowiem pozostają w ścisłej zależności od ustalonych na cały rok etatów osobowych, nie istnieje więc z jednej strony możliwość czynienia w tych wydatkach oszczędności bez zmniejszenia etatów osobowych, z drugiej zaś nie zachodzi obawa przekroczeń. System budżetów miesięcznych, który powstanie swe zawdzięcza angielskiemu doradcy finansowemu Sir E. Hiltonowi Youngowi, stosowany jest u nas od końca roku 1923. Pierwszy budżet miesięczny opracowany został na grudzień 1923 r. i odtąd wszedł on w system naszej gospodarki budżetowej. Podstawę prawną otrzymał on dopiero w ustawie skarbowej z 29 lipca 1924 r., Dz. U. poz. 747. Przepis

0    iniesięcznem otwieraniu kredytów powtarza się następnie we wszystkich ustawach skarbowych. Wprowadzenie tego systemu miało na celu osiągnięcie równowagi budżetowej zapomocą ograniczenia wydatków oraz intensywnego wykorzystania wszystkich źródeł dochodowych. Jest on w rękach Ministra Skarbu środkiem, zapomocą którego realizuje on program oszczędności

1    który umożliwia mu dostosowywanie także w krótkich, miesięcznych okresach czasu wydatków do przewidywanych środków pokrycia. Ustalanie budżetów miesięcznych daje Ministrowi Skarbu sposobność do badania w toku wykonywania budżetu potrzeb odnośnych władz pod kątem widzenia konieczności i pilności ich zaspokojenia. Opracowanie budżetów miesięcznych odbywa się w Ministerstwie Skarbu przy współudziale poszczególnych władz centralnych, przyczem za podstawę ustalenia cyfr wydatków i dochodów służą materjały, dostarczane przez te władze co miesiąc. W budżetach miesięcznych ujęte są dochody i wydatki w sumach ogólnych, których rozbicie na poszczególne paragrafy uskuteczniają już same zainteresowane władze centralne. Zestawienia wydatków, rozdzielonych na paragrafy, stanowią podstawę otwarcia kredytów miesięcznych we właściwych kasach. Przedsiębiorstwa, zakłady, monopole i fundusze figurują w budżetach miesięcznych tylko sumą wpłaty do Skarbu lub dopłaty ze Skarbu w danym miesiącu. Budżet miesięczny nie stwarza dostatecznej gwarancji, że cyfry miesięcznych wydatków zamknięte zostaną w granicach, zakreślonych w budżecie, aczkolwiek bowiem władze mają obowiązek przestrzegać granic wydatków, ustalonych w budżecie na dany miesiąc, to jednak mogą — z naruszeniem oczywiście tego obowiązku — wykorzystać otwarte, a niezużyte kredyty z poprzedniego miesiąca i w konsekwencji przekroczyć swój budżet wydatków na bieżący miesiąc. Otwarte bowiem miesięczne kredyty nie są po upływie danego miesiąca zamykane. Jako ujemna strona budżetów miesięcznych podnoszona jest głównie okoliczność, że utrudniają one prowadzenie planowej gospodarki państwowej, albowiem zrealizowanie programu, wymagającego nakładów pieniężnych przez okres kilku miesięcy, może być w zasadzie udaremnione przez odmowę kredytów w budżecie miesięcznym.

Z faktu, iż budżet stanowi podstawę gospodarki państwowej tylko w danym roku budżetowym i że z rozpoczęciem nowego roku podstawę gospodarki stanowi już nowy budżet, albo prowizorjum, wynika, że kredyty, przewidziane w budżecie, a niewykorzystane z upływem roku budżetowego gasną, choćby przez otwarcie były już postawione do dyspozycji odnośnej władzy. Od tej zasady ustawy skarbowe przewidują zazwyczaj wyjątki, ustanawiając okres ulgowy, który polega na tern, że jeszcze przez pewien czas po upływie roku budżetowego mogą być pewne wydatki uskutecznione na poczet niewyczerpanych kredytów poprzedniego budżetu. Takie wyjątki przewidują u nas ustawy skarbowe lat ostatnich dla wydatków na rezerwę zaopatrzenia oraz dla wydatków niektórych funduszów państwowych; wydatki te mogą być uskuteczniane w okresie trzech miesięcy po upływie roku budżetowego na rachunek kredytów poprzedniego budżetu.

7* Kontrola. Po upływie okresu budżetowego Ministerstwo Skarbu sporządza na podstawie materjałów, nadesłanych mu przez władze centralne oraz przedsiębiorstwa i monopole, roczne zamknięcia rachunkowe. Zamknięcia te, sporządzone według układu budżetu, zawierają cyfry budżetu oraz cyfry, wyrażające faktyczne wyniki w dochodach i wydatkach, i wykazują różnice między cyframi budżetu a rzeczy-wistemi dochodami i wydatkami. Analogicznie są sporządzane zamknięcia rachun-

36*