Magazyn6
2301

615

CENA

s z t a. Całkowity utarg monopolisty jest to liczba jednostek sprzedanych, pomnożona przez ceny; krańcowy utarg oznacza przyrost całkowitego utargu, jeżeli rozmiary sprzedaży zwiększymy o jednostkę. Kosztem krańcowym nazwiemy kwotę przyrostu kosztów całkowitych, która powstaje ze zwiększenia rozmiaru produkcji o jednostkę. Łatwo jest krańcowy utarg i krańcowe koszty wyprowadzić z całkowitego utargu i ogólnych kosztów, jak to wynika z poniższej tabliczki.

Liczba sprzedanych jednostek	Cena jed nostki	Utarg całko wity	Utarg krań cowy	Koszty jed nostki	Koszty ogólne	Koszty krań cowe
IO	IO	IOO	_	8	80	_
II	9.8	107.8	7.8	7.5	82.5	2.5
12	9,5	114	6,2	7.3	86,4	3.9

Krzywa całkowitego utargu wzrasta w miarę spadku cen, ponieważ liczba sprzedanych jednostek zwiększa się. Utarg zaś krańcowy od pewnego punktu zmniejsza się, t. zn że każda nowosprzedana jednostka daie coraz mniejszy przyrost do utargu całkowitego. Z drugiej strony koszty krańcowe, które spadają do pewnego punktu w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, zaczynają wkońcu wzrastać, czyli że w ciągu pewnego czasu kuszty krańcowe są niższe od kosztów przeciętnych, t. zn. nowa dodatkowa jednostka kosztuje nas mniej, niż wynoszą przeciętne koszty produkcji, a więc ciągle jeszcze opłaca nam się powiększać rozmiary wytwarzania. Aż wkońcu napotykamy punkt, w którym koszty krańcowe zrównają się z kosztami przeciętnemi. Jeżeli po osiągnięciu tego punktu zwiększalibyśmy w dalszym ciągu rozmiary produkcji, to przyrost kosztów przypadający na każdą następną jednostkę produktu (t. zn. koszt krańcowy) byłby większy niż wynoszą koszty przeciętne. W tym punkcie osiąga się t. zw. najlepsze rozmiary produkcji, czyli optimum produkcji. Przy doskonałej konkurencji w tym właśnie punkcie kształtuje się cena. Monopolista nie kieruje się jednak bynajmniej osiągnięciem optimum produkcji, lecz dąży do maximum czystego zysku. Może mu się opłacać podnosić cenę. choćby nawet wyższa cena spowodowała spadek produkcji poniżej optimum. Przy doskonałej konkurencji byłoby to niemożliwe, ponieważ wszyscy sprzedawcy mają j> dnakową cenę, i cena ta nie może być wyższa, niż koszty przeciętne w punkcie ich przecięcia z kosztami krańcowemi, inaczej bowiem powstałaby quasi renta, która spowodowałaby wzrost podaży, a więc spadek ceny. Powstaje pytanie, w którym punkcie wyznaczona przez monopolistę cena zapewni mu największy czysty zysk. Ażeby to rozwiązać wprowadzamy jeszcze jedno pojęcie, mianowicie przeciętny utarg. Przeciętnym utargiem nazwiemy utarg całkowity podzielony przez liczbę sprzedanych jednostek. Jeżeli przeciętny utarg przedstawimy graficznie, to będziemy mieli krzywą przeciętnego utargu, albo inaczej krzywą ceny, czyli krzywą popytu, która spada z lewa na prawo. Przedstawmy powyższe trzy wielkości na rysunku. Na osi x odznaczamy ilości sprzedane, czyli podaż monopolisty; na osi y — cenę. Krzywa UP jest krzywą przeciętnego utargu, czyli krzywą popytu krzywa UK reprezentuje krańcowy utarg, krzywa KK krańcowe koszty, KP — koszty przeciętne. Jak wiemy, popyt jest funkcją ceny, t. zn. zależnie od wysokości ceny wyznacza się ilość sprzedanych jednostek, zaś ilość sprzedanych jednostek, czyli wielkość produkcji, wyznaczy koszty przeciętne i krańcowe. Różnica pomiędzy ceną (przeciętnym utargiem), a liczbą sprzedanych jednostek pomnożoną przez cenę minus koszty produkcji da nam czysty zysk monopolisty.

Wyobraźmy sobie, że monopolista wyznaczył cenę w punkcie C, który to punkt leży ponad R, będącego punktem przecięcia UK z KK. Jeżeli punkt ten leży na lewo od prostopadłej przecinającej oś x oraz punkt R np. w C^a to łatwo przekonać się. że wyznaczona cena nie jest ceną najlepszą, ponieważ ciągle jeszcze opłaca się powiększać