Magazyn60501

401

KOSZTY PRODUKCJI

Koszt krańcowy jest to więc koszt wyprodukowania następnej jednostki ponad daną ilość produkowaną w danym momencie. Przy każdej aktualnej wielkości produkcji (od wielkości produkcji równej zero począwszy), może przedsiębiorca zadawać sobie pytanie, jaki dodatkowy koszt ponad obecną sumę kosztów będzie musiał ponieść zwiększając produkcję swego przedsiębiorstwa o jedną jednostkę. Dla produkcji równej zero, koszt krańcowy będzie więc równy dodatkowemu kosztowi (ponad część stalą sumy kosztów) wyprodukowania pierwszej jednostki. Dla produkcji równej jeden, koszt krańcowy będzie równy dodatkowemu kosztowi, jaki trzeba ponieść dla zwiększenia produkcji z jednej jednostki do dwóch i t. d. Wynika z tego, że dla rozmiarów i zmian kosztu krańcowego, część stała sumy kosztów pozostaje bez znaczenia, w przeciwieństwie do kosztu średniego, w którego kształtowaniu odgrywała ona tak wielką rolę. Jest to bardzo ważna różnica między temi dwoma pojęciami. Zmiany kosztu krańcowego zależą więc wyłącznie od zmian, jakie w stosunku do zmian ilości produkowanej zachodzą w zmiennej części sumy kosztów. Jeśli bowiem suma kosztów byłaby wielkością stałą, oznaczałoby to, że zwiększenie produkcji nie pociąga za sobą wzrostu kosztów, czyli, że koszt wyprodukowania następnej dodatkowej jednostki danego dobra, t. zn. koszt krańcowy, równa się zeru. Jeśli suma kosztów wzrasta mniej niż proporcjonalnie w miarę wzrostu produkcji, oznacza to, że koszt wyprodukowania każdej następnej jednostki jest niższy niż poprzedniej, czyli że koszt krańcowy jest malejący (wzrost produkcji wymaga coraz niższych dodatkowych nakładów). Jeśli wzrasta ona proporcjonalnie, to znaczy, że koszt wyprodukowania każdej następnej jednostki jest równy kosztowi wyprodukowania poprzedniej, czyli że koszt krańcowy jest stały (wzrost produkcji wymaga dodatkowych nakładów w niezmiennej wysokości). Jeśli suma kosztów wzrasta więcej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu produkcji, oznacza to, że koszt wyprodukowania każdej następnej jednostki jest wyższy niż poprzedniej, czyli że koszt krańcowy jest rosnący (wzrost produkcji wymaga coraz to większych nakładów). Dla opisanego poprzednio, najczęściej spotykanego wypadku sumy kosztów mamy więc następujące zmiany kosztu krańcowego w stosunku do wzrostu rozmiarów produkcji: dla produkcji równej zeru, koszt krańcowy równa się zmiennej sumie kosztów, potrzebnej do wyprodukowania pierwszej jednostki; w miarę wzrostu produkcji koszt krańcowy maleje; dla pewnych, w każdym wypadku ściśle określonych, rozmiarów produkcji mamy do czynienia z kosztem krańcowym najniższym (zawsze jednak większym od zera); w miarę dalszego wzrostu produkcji — koszt krańcowy poczyna wzrastać i to coraz szybciej.

Biorąc za podstawę koszt średni, suma kosztów jest iloczynem kosztu średniego przez ilość wyprodukowaną. Biorąc zaś za podstawę koszt krańcowy, suma kosztów jest sumą kolejnych kosztów krańcowych.

Z podanych powyżej określeń kosztu średniego i kosztu krańcowego wynika, że wzajemny ich stosunek jest następujący: jeżeli koszt średni maleje, koszt krańcowy jest stale niższy od niego, jeżeli zaś koszt średni jest rosnący, koszt krańcowy jest stale wyższy, a więc najniższy koszt krańcowy osiąga się dla mniejszych rozmiarów produkcji, niż najniższy koszt średni; zrównanie zaś obu kosztów ma miejsce przy tych rozmiarach produkcji, przy których koszt średni jest najniższy. Jeżeli koszt średni jest stały, koszt krańcowy jest również stały i jemu równy.

Celem, do którego dąży przedsiębiorca, jest wygospodarowanie maximum zysku ze swego przedsiębiorstwa. Tak długo będzie więc on zmieniał rozmiary swej produkcji, dopóki tego celu nie osiągnie. Z chwilą osiągnięcia go, nie ma on już więcej powodów do jakichkolwiek zmian. Z tą chwilą przedsiębiorstwo jego będzie w stanie równowagi, oczywiście tak długo, dopóki nie ulegnie zmianom ani cena produkowanego przez niego dobra, ani ceny zużywanych przez niego czynników produkcji. Przedsiębiorca dopóty nie osiąga maximum zysku, dopóki przez zwiększenie produkcji osiąga większy przyrost wpływów, wywołany zwiększeniem sprzedaży (czyli przyrost utargu, względnie utarg krańcowy) niż wynosi przyrost sumy kosztów (czyli koszt krańcowy), wywołany zwiększeniem rozmiarów produkcji, względnie dopóki przez zmniejszenie produkcji osiąga mniejszy spadek wpływów, wywołany zmniejszeniem sprzedaży, niż wynosi spadek sumy kosztów, wywołany zmniejszę-