Magazyn6
2501

617

CENA

Czysty zysk monopolisty przy danej podaży równa się całkowitemu utargowi, minus całkowity koszt. Powierzchnia leżąca poniżej krzywej krańcowego utargu ARIO daje całkowity utarg — zaś całkowity koszt reprezentuje powierzchnia poniżej krańcowych kosztów KRIO. Zaciemniona powierzchnia ARK wyobraża czysty zysk, czyli różnicę między całkowitym utargiem a całkowitym kosztem. Jeżeli KP = koszty przeciętne, całkowity zysk równa się również PC'QP\ Zysk monopolisty równa się różnicy między przeciętnym kosztem jednostki produktu, a przeciętnym utargiem (czyli ceną), pomnożoną przez ilość sprzedanych jednostek. Obniżając cenę do C¹, sprzedajemy ilość zwiększoną o PJ czyli ilość O I¹, ale powstają stąd straty, wynikające stąd, że ilość produkcji I I¹ jest wytwarzana przy kosztach krańcowych leżących powyżej krańcowego utargu. Jeżeli zwiększamy stopniowo rozmiary wytwarzania — każda dodatkowa jednostka produkcji przynosi mniejszy przyrost utargu, niż wypada na przyrost kosztów. Przy cenie C¹ czysty zysk zmniejsza się o powierzchnię Rts, przy cenie C* — o powierzchnię Rt¹ s¹.

Wszystko to dotyczy tego samego spół-czynnika produkcji, tej samej wielkości zakładu. Cena C jest ceną dającą optymalną kombinację kosztów i utargu, o ile rozmiary zakładu i technika produkcji pozostaną bez zmiany. Zmiana techniki produkcji powoduje inny układ kosztów całkowitych i krańcowych, a więc i cena monopolu będzie odmienna. Ponadto, nawet jeżeli spółczynnik techniczny pozostaje bez zmiany, na tej samej krzywej popytu może istnieć więcej niż jeden punkt równowagi ceny monopolu. Na rynku znajduje się wiele warstw nabywców, przyczem elastyczność popytu każdej warstwy jest różna. W miarę jak monopolista obniża cenę zwiększa się liczba nabywców, skutkiem jednak małej elastyczności popytu — zwiększa się w stopniu słabszym niż spada cena. Obniżając cenę, monopolista może jednak natrafić na nowe warstwy nabywców, które dopiero przy tej cenie zjawiają się na rynku. Zniżka ceny w tym wypadku spowoduje raptowny wzrost liczby nabywców, tak, że ogólny czysty zysk podniesie się powyżej poziomu osiągniętego przy cenie wyższej. Może to być zresztą zysk taki sam jak poprzednio, w każdym razie łatwo dowieść, że w wypadku monopolu na krzywej popytu może istnieć nie jeden, lecz wiele punktów równowagi.

4. Cena zróżniczkowana. Cena monopolu tern się różni od ceny konkurencji, że może być różniczkowana, t. zn. niejednakowa dla poszczególnych nabywców. Różniczkowanie ceny dla odbiorcy zagranicznego nazywamy dumpingiem. Monopolista spotyka na rynku warstwy nabywców silniejszych i słabszych — o mniejszej lub większej sile dochodowej, mniejszej lub większej elastyczności popytu. Chcąc skorzystać z tej różnicy wyznacza ceny zróżniczkowane — wyższe dla nabywców rozporządzających większą siłą dochodową, lub o mniejszej elastyczności popytu. Monopolista prywatny różniczkując cenę pragnie osiągnąć większy zysk, monopolista publiczny może różniczkować cenę celem umożliwienia nabycia dobra przez warstwy mniej zamożne, w drodze obciążenia warstw zamożniejszych ceną wyższą. Jak monopolista, dążąc do osiągnięcia maximum zysku, rozłoży sprzedaż między rynek mocniejszy a rynek słabszy? Wyznaczając cenę na tych rynkach wyznacza jednocześnie liczbę nabywców, popyt bowiem jest funkcją ceny. Musi więc wykryć taki wzajemny stosunek cen, aby osiągnięta ilość sprzedaży całkowitej, po uwzględnieniu kosztów, dała maksymalny zysk netto. Załóżmy, że monopolista wyznaczył pierwotnie „niską“ jednakową cenę dla obydwu rynków lecz cenę tę uznał za niezadowalającą. Podnosi teraz stopniowo cenę, ale podnosi nierównomiernie: silniej na rynku mocniejszym, słabiej — na słabszym. Podnosząc cenę zmniejsza liczbę nabywców, przyczem liczba nabywców spada słabiej na rynku silniejszym, mocniej na — słabszym. Krańcowe utargi na obydwu rynkach będą początkowo wzrastały, potem zaczną się zmniejszać i staną się negatywne. Krańcowy utarg rośnie wówczas jeżeli cena podnosi się silniej niż zmniejsza popyt, jak to wynika z tablicy.

Cena	Liczba nabywców	Utarg całkowity	Utarg krańcowy
IOO	IOO	IOOOO
102	99	10098	98
IO4	98	10192	94
IO7	97	10379	187
108,5	96	10416	37