Magazyn6
1801

610

CENA

skalę popytu dla dóbr produkcyjnych. Przy-czem z reguły popyt na dobra produkcyjne jest funkcją nietylko ceny danego dobra, lecz również ceny innych dóbr produkcyjnych. Ponadto jednak popyt na dobra produkcyjne jest również funkcją cen dóbr konsurn yjnych, które zapomocą danego dobra produkcyjnego się wytwarza, gdyż od cen tych zależy ilość wytworzonych dóbr konsumcyjnych, a tem samem ilość dóbr produkcyjnych potrzebnych w produkcji. Dlatego też, bardziej jeszcze niż przy dobrach konsumcyjnych, skalę popytu na dobra produkcyjne należy interpretować, jako związek zachodzący między popyt* m na dane dobro a j<_go ceną przy założeniu, że ceny innych dóbr pozostają niezmienione lub zmieniają się tylko nieznacznie.

4. Kształtowanie się skali podaży. Proces tworzenia się skali podaży wyjaśnia teorja kosztów produkcji. Koszty produkcji są wynikiem dwóch czynników: i) związków technicznych, zachodzących między ilością wyprodukowaną danego dobra oraz ilością użytych przy jego wytwarzaniu dóbr produkcyjnych, oraz 2) wpływu jaki ilość użyta dóbr produkcyjnych wywiera na ich ceny. Rozpatrzymy działanie obu tych czynników zosobna.

Ilość danego dobra, wytworzona przez producenta, jest wyznaczona przez zrównanie się kosztu krańcowego z ceną. Przez koszt krańcowy rozumiemy koszt ostatniej lednosfki wytworzonej. Póki koszt ten jest niższy od ceny, opłaca się produkowanie dalszych jednostek dobra, gdyż dalsze jednostki kosztują producenta mniej, niż wynosi cena, jaką za nie osiąga. Jeżtli natomiast koszt ostatniej jednostki wytworzonej przewyższa cenę, to producent ponosi na niej stratę i ograniczy produkcję. W ten sposób każdej cenie produktu odpowiada pewna taka ilość wyprodukowana, która zrównuje koszt krańcowy z ceną. Jest to ilość wyprodukowana i zaofiarowana na rynku. Każdej tedy cenie odpowiada pewna ilość zaofiarowana przez danego producenta. Dodając ilości zaofiarowane przez wszystkich producentów przy danej cenie, otrzymujemy rynkową skalę podaży. Jak widać, skala podaży zależy od przebiegu skali kosztów krańcowych (która podaj* koszt krańcowy, odpowiadający każdej ilości wyprodukowanej). Własności skali podaży zależą więc od własności skali kosztów krańcowych.

Przy założeniu stałości cen dóbr produkcyjnych, skala kosztów krańcowych zależy tylko od technicznych związków między ilością zużytych dóbr produkcyjnych, a ilością otrzymanego wytworu. Zachodzą tu trzy możliwości.

1.    Pewne dobra produkcyjne są niepo-mnażalne (np. ziemia), wówczas powiększenie produkcji może się odbywać tylko przez kombinowanie zwiększonej ilości innych dóbr produkcyjnych ze stałą ilością niepomnażalnych dóbr produkcyjnych. Działa wtedy prawo zmniejszającego się przychodu i rozszerzenie produkcji może się odbywać tylko po wzrastających kosztach krańcowych (zachodzi to przeważnie w rolnictwie, gdzie ziemia jest dobrem produkcyjnem niepomnażalnem). Podaż jest wówczas lOsnącą funkc ją ceny.

2.    Jeśli wszystkie dobra produkcyjne są dowolnie pomnażał ne, to proporcjonalne powiększenie użytej ilości wszystkich dóbr produkcyjnych powoduje z reguły proporcjonalne zwiększenie produktu. Koszt krańcowy jest w tym wypadku niezmienny, wskutek czego krzywa podaży jest lin ją poziomą równoległą do osi X-ów, jak to widać na rys. 4:

N

O    ilość

Rys. 4.

Znaczy to, że po cenie, odpowiadającej kosztowi krańcowemu, producenci są gotowi zaofiarować dowolną ilość produktu. Taka krzywa podaży dotyczy jednak tylko podaży dokonanej po dość długim okresie czasu po zmianie ceny. Z reguły bowiem żaden producent nie może natychmiast powiększyć proporcjonalnie ilości wszystkich dóbr produkcyjnych. Część bowiem dóbr produkcyjnych, tworzących t. zw. kapitał zakładowy, jak budynki, instalacje techniczne i t. d., można powiększyć tylko po upływie pewnego czasu. W międzyczasie zaś powiększenie produkcji może być dokonane tylko przez kombinowani : dodatkowych