Magazyn6
1601

608

CENA

dąży S S¹ na tym samym wykresie (przy-czem ilości nabyte wzgl. zaofiarowane są oznaczone na osi X-ów, a cena na osi Y-ów), otrzymujemy obraz następujący (rys. 3):

D¹

Cena wynosi M P (w naszym przykładzie 28 zł za jednostkę), a ilość zaofiarowana i nabyta wynosi O M (w naszym przykładzie 9 jednostek). Cena jest zatem wyznaczona przez punkt przecięcia krzywej podaży z krzywą popytu, gdyż tylko przy cenie, odpowiadającej temu punktowi, ilość zaofiarowana jest równa ilości, którą nabywcy chcą po danej cenie kupić.

Posługując się pojęciem krzywej popytu oraz krzywej podaży, możemy nadać prawu popytu i podaży bardziej precyzyjną treść. Powiedzenie, że cena jest tern większa, im większy jest popyt na dane dobro, oznacza w ścisłym języku teorji ekonomicznej, że cena jest tem wyższa, im bardziej na prawo położona jest krzywa popytu, t. j. im więcej nabywcy są gotowi kupić po danej cenie. Podobne powiedzenie, że cena jest tem niższa, im większa jest podaż danego dobra, oznacza, że im bardziej na prawo położona jest krzywa podaży, t. j. im większe ilości sprzedawcy ofiarują przy danej cenie, tem niższa jest cena. Jest to -widoczne z rys. 3. Przesunięcie krzywej popytu w prawo z pozycji D D¹ do pozycji D^s D* podwyższa cenę. Natomiast przesunięcie krzywej podaży w prawo z pozycji S S¹ do pozycji S* S^a obniża cenę. Jeżeli krzywa popytu i krzywa podaży zajmą pozycję D* D^s i S^s S^ł, to cena wyniesie M¹ P¹, a ilość zaofiarowana i nabyta — OM¹.

Skala popytu podaje związek, zachodzący między ilością nabytą danego dobra, a jego ceną. Podobnie skala podaży podaje związek zachodzący między ilością zaofiarowaną danego dobra, a jego ceną. Posługując się terminologją matematyki, można tedy powiedzieć, że popyt oraz podaż są funkcjami ceny. Dlatego też nazywa się często skalę popytu funkcją popytu, a skalę podaży funkcją podaży. Krzywe popytu i podaży są geometrycznemi wykresami tych funkcyj.

Jakkolwiek skala (funkcja) popytu i skala (funkcja) podaży wystarczą w zupełności do wyznaczenia ceny, to jednak teorja ceny, któraby posługiwała się wyłącznie te-mi pojęciami, ślizgałaby się tylko po powierzchni zjawiska. Pogłębienie teorji ceny wymaga bliższej analizy powstawania skali popytu oraz skali podaży.

3. Kształtowanie się skali popytu. Poddając bliższej analizie powstawanie skali popytu należy przeprowadzić rozróżnienie między dobrami konsumcyjnemi a dobrami produkcyj nemi.

a) Kształtowanie się skali popytu na dobra konsumcyjne wyjaśnia teorja użyteczności krańcowej. Teorja ta uczy, że użyteczność krańcowa każdego dobra (t. j. przyrost użyteczności całkowitej, wywołany powiększeniem będącego w posiadaniu podmiotu gospodarczego zapasu danego dobra o jednostkę tegoż) jest tem mniejsza, im większy jest zapas posiadany tego dobra. Jest to t. zw. prawo nasycenia potrzeb. Z prawa tego wynika wprost, że za każdą dalszą jednostką nabytą danego dobra nabywca zechce mniej płacić, gdyż użyteczność krańcowa jest tem mniejsza, im większa jest ilość przezeń posiadana. Czyli skala popytu ma tę własność, że ilość nabyta zmienia się w kierunku przeciwnym niż cena. Posługując się terminologją matematyczną, powiadamy, że popyt jest malejącą funkcją ceny. Jest to pod-stwowa własność skali popytu.

Są tu jednak możliwe wyjątki przy t. zw. dobrach zastępczych (substytutach). Dwa dobra nazywamy zastępczemi czyli współzawodniczącemu gdy użyteczność krańcowa jednego z nich jest tem mniejsza, im większy jest posiadany zapas drugiego (np. kawa i herbata) Może się wówczas zdarzyć, że popyt wzrośnie, gdy wzrasta cena. Np. wzrost ceny chleba może spowodować wzrost popytu na chleb wskutek tego, te uboga ludność,wydając więcej nachleb.musi ograniczyć konsumcję mięsa, a zmniejszenie konsumcji mięsa