Magazyn69901

595

LUDNOŚĆ

t. j. w stosunku do ludności zastojowej opartej na tym samym porządku wymierania będzie posiadała stosunkowo większą liczebność roczników młodszych, stosunkowo mniejszą liczebność roczników starszych. Wynika to stąd, że w ludności rosnącej młodsze roczniki wieku będą pochodziły z liczniejszych generacyj urodzeń, aniżeli roczniki starsze. Odwrotnie, ludność ustabilizowana malejąca (o nadwyżce zgonów nad urodzeniami) będzie ludnością starszą, aniżeli odpowiednia ludność zastojowa. — Konsekwencją powyższego jest, że ogólna liczebność ludności ustabilizowanej rosnącej będzie mniejsza, aniżeli ogólna liczebność odpowiedniej ludności zastojowej przy tej samej liczbie urodzeń przypadającej na jednostkę czasu. Odwrotnie, ogólna liczebność ludności ustabilizowanej malejącej będzie większa, aniżeli ogólna liczebność odpowiedniej ludności zastojowej przy tej samej liczbie urodzeń.

Jeżeli przyjmiemy stały porządek wymierania, a zmieniać będziemy płodność, to zmieniać się będzie struktura ludności ustabilizowanej i stopa przyrostu naturalnego. Im mniejsza płodność, tern niższa będzie stopa przyrostu i tern mniej młoda będzie ludność. W pewnym punkcie krytycznym liczba urodzeń zrówna się z liczbą zgonów, ludność stanie się zastojową. Po przekroczeniu tego punktu, dalsze zmniejszanie się płodności doprowadzi do nadwyżki zgonów nad urodzeniami, ludność będzie malała. Jednocześnie zmiany płodności Dędą wpływały nietylko na ogólny współczynnik urodzeń w ludności ustabilizowanej, ale i na ogólny współczynnik zgonów. Tylko przy równowadze urodzeń i zgonów współczynnik umieralności będzie równy odwrotności przeciętnego trwania życia. W granicach, w których obracają się zjawiska demograficzne, obserwowane przez naszą statystykę, zwyżce płodności będzie towarzyszyła zniżka współczynnika umieralności i odwrotnie, innemi słowy, w ludności ustabilizowanej rosnącej współczynnik zgonów będzie niższy, w ludności ustabilizowanej malejącej — wyższy od odwrotności przeciętnego trwania życia.

Jako przykład kształtowania się ludności ustabilizowanej przy różnym poziomie współczynników „prawdziwego" przyrostu podano w tablicy 2 przerachowania, oparte na polskiej tablicy wymieralności z lat I93I/32.

TABL. 2. CHARAKTERYSTYKI LUDNOŚCI USTABILIZOWANEJ NA PODSTAWIE POLSKIEJ

TABLICY WYMIERALNOŚCI Z 1931/32.

Wyszczególnienie	Współczynnik przyrostu rocznego na 1000 ludności
	+ 5°	+ 20	4- 10	+ 5	o»)	— 5	- IO	— 20	— 50
Ogólna liczba ludności^b)	152 900	279 700	366 800	426 900	498 000	599 000	722 7OO	1 092 300	5 008 000
Skład wg wieku w % %
ogółu ludności . . .
0—14 lat ... .	57.8	38.0	3°.9	27.5	24.1	20.9	18.0	12.8	3.5
15—59 ..	4°.5	55.o	58.5	59.7	60,9	60.9	60,7	58.8	44.3
60 i więcej lat . .	1.7	7.o	10,6	12,8	15.0	18,2	21.3	28,4	5^2»^2
Kobiety W w. 15—49 lat
w % % ogółu ludności	18.7	23.7	24.4	24.4	24.4	23.8	23.2	21.3	13.2
Urodzenia 1 na 1000	65.4	35.7	27.3	23.4	20,1	16,7	13.8	9.2	2,0
Zgony ) ludności	15.4	15.7	*7.3	18,4	20,1	21,7	23.8	29,2	5^2»°
Urodzenia na 100 kobiet
w wieku 15—49 lat .	34.9	I5.I	11,2	9.6	8.2	7.0	6,0	4.3	1.5

a)    Ludność zastojowa, ob. tabl. 1 str. 592.

b)    Przy założeniu, że roczna liczba urodzeń żywych wynosiła 10 000.

Przyjęte tu współczynniki przyrostu rocznego mają bardzo dużą rozpiętość, ale jedynie współczynnik -|- 50°/oo zdecydowanie wykracza poza zasięg obserwacji, któremi rozporządza statystyka. Przyrost w ludności ustabilizowanej wynoszący około 20⁰/⁰⁰ stwierdzono w niektórych krajach europej

skich w końcu wieku XIX, przyrost ujemny — 50⁰/<“> odpowiada dzisiejszej sytuacji demograficznej niektórych wielkich miast europejskich (ob. niżej „Ruch naturalny ludności").

Ustalenia ogólnej liczby ludności dokonano w założeniu, że w momencie przyjętym