Magazyn6
1601

808 CZUMA IGNACY — CZYNNIKI GOSPODARCZE I CZYNNIKI PRODUKCJI

Uniwersytecie jako docent skarbowości i polskiego ustawodawstwa skarbowego. Od 1925 r. był profesorem nadzwyczajnym, od 1930 r. jest profesorem zwyczajnym skarbowości i prawa skarbowego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1926/27 i 1927/28 był dziekanem wydziału prawnego. W 1927 wybrany był radnym miejskim miasta Lublina. W latach 1930—1935 był posłem do Sejmu. Z prac Cz. ważniejsze: Równowaga budżetu. Lublin 1924. — Sprawiedliwość w dziedzinie skarbowej. Lwów 1929. — Problemat stanowiska Głowy Państwa w Polsce. Lublin 1930. — Dzisiejsza filo-zofja sowieckiego prawa a romantyzm prawniczy. 1930. — Odpowiedzialność Prezydenta. Warszawa 1932. — Reforma akademicka z 1933 roku. Warszawa 1933. — Absolutyzm ustrojowy. Lublin 1934. — Skarbowość w konstytucji kwietniowej. Lwów 1935. — Reformy prawne dla obrony rodziny. Poznań 1936. — Wielość współczesnego prawa państwowego. Lwów 1936.

Czuszyma.

Cz., japońska wyspa w cieśninie Koreańskiej, 697 km^s paw. i 45 000 m. (1925), głęboką zatoką przecięta jest prawie na dwie części: płn. nizinną i płd. górzystą do 642 m wys. Największe miasto Izahura. 27 maja 1905 r. około tej wyspy rozegrała się bitwa między flotą japońską i rosyjską, w której ta ostatnia poniosła zupełną klęskę.

Kob.

Czynniki gospodarcze i czynniki produkcji.

Gospodarowanie jest ustosunkowaniem się człowieka do otoczenia. Te dwa czynniki decydują o wynikach gospodarowania i o każdorazowym stanie danego układu gospodarczego. Możemy je rozbić na bardziej szczegółowe pozycje, zwane czynnikami gospodarczemi (pierwiastkami życia gospodarczego, według Zawadzkiego, albo datami czy warunkami życia gospodarczego, jak je nazywają inni). Metody wyodrębniania i klasyfikacji mogą tu być rozmaite, lecz treść pozostaje zawsze ta sama. Odróżnić możemy mianowicie: 1) ilość ludzi, występującą jako ilość pracy i ilość potrzeb, 2) jakość ludzi, t. j. rodzaj i skalę ich potrzeb, 3) cha

rakter, moralność i kulturę, 4) stan techniki i wiedzy, 5) stan organizacji społeczno-gospodarczej, 6) bogactwa naturalne i siły przyrody. Czynniki te nie posiadają jednolitej natury. Jedne z nich noszą charakter wybitnie ilościowy, jak ilość pracy, potrzeb, bogactw naturalnych i sił przyrody, inne znów wybitnie jakościowy, jak rodzaj potrzeb, kultura, technika i organizacja. Czynniki te są zmiennemi niezależnemi układu gospodarczego, przyczynami zmian i ruchu gospodarstwa, decydują o wielkościach czyli elementach gospodarczych, stanowiących przedmiot badań ekonomiki. Same natomiast nie mogą być objęte badaniami ekonomicznemi, ich istota, zmiany i t. p. sta-nrwią przedmiot osobnych nauk, jak socjolo-gja, psychologja, demografja, technika i t. p. Dla ekonomiki są więc one wielkościami po-zagospodarczemi, które musi ona przyjmować jako dane swych rozważań, zjawiska zaś gospodarcze są wyrazem ustosunkowania się wzajemnego tych wielkości i polegają na dostosowywaniu się do nich ludzkiego działania, skierowanego do zaspakajania potrzeb. Istnieje wprawdzie pewien wpływ zjawisk gospodarczych na czynniki gospodarcze, ale jest on stosunkowo niewielki i powolny tak, że statycznie biorąc, nie wchodzi w rachubę, a może być uwzględniony tylko w pewnej mierze w rozważaniach dynamicznych w formie bardzo nieokreślonej i to znów ze względu na ogólny podział pracy między nauki na podstawie przedewszystkiem wyników odnośnych nauk specjalnych. Obok tych cz. g. o charakterze zewnętrznym, o każdorazowym układzie gospodarczym decyduje jego punkt wyjścia, t. j. poprzedni czasowo układ, a w nim przedewszystkiem nagromadzone dobra, produkcyjne i inne, obejmowane pojęciem kapitału, stanowiąc niejako czynnik wewnętrzny, a więc czynnik w innem znaczeniu, niż powyższe właściwe zewnętrzne cz. g. Zachodzi tu zasadni cza różnica, gdyż układ poprzedni jest punktem wyjścia następnego, ale nie jest zmienną niezależną gospodarowania w ogólności, jest bowiem wielkością gospodarczą, która, genetycznie biorąc, jest sama skutkiem owych właściwych zewnętrznych cz. g. Ekonomika, obierając metodę indywidualizmu poznawczego, wychodząc od rozpatrywania gospodarstwa poszczególnego człowieka do poznania gospodarstwa społecznego z punktu widzenia swego przedmiotu,

*

W

i