Magazyn6
1801

810 CZYNNIKI GOSPOD. I CZYNNIKI PRODUKCJI — CZYNNOŚCI HANDLOWE

syczni, przedewszystkiem amerykańscy, używający pojęcia wartościowego (Clark, Fisher) względnie rachunkowego kapitału, nie identyfikując go więc z nagromadzo-nemi dobrami, albo też (Cassel) uważający za kapitał władzę nad dobrami, rozporzązda-nic niemi. Wreszcie w niektórych kierunkach istnieje tendencja do wyeliminowania wogóle teorji czynników produkcji z teorji produkcji, jako niepotrzebnego w ekonomice „bagażu" wiadomości socjologicznych, technicznych etc., o których nie ma ona nic do powiedzenia. Jest to tylko w pewnej mierze uzasadnione i to jedynie, gdy chodzi o rozważania statyczne, choć naturalnie jasnem jest, że celem zasadniczym teorji cz. g. jest tylko wskazanie ich właściwości, ważnych z punktu widzenia ekonomiki, które muszą być przez nią uwzględniane przy analizie zjawisk ekonomicznych.

Literatura: Bóhm-Batcerk fi.: Positite Theorie des Kapitals. Innsbruck 1884. — CasseI G.t Theorelische SozialOkonomie. Leipzig 1918. — Clark J. B.t The dirtribution of wealth, Netu York 1899. — Cseerkatomki SFL* Teorja czystego dochodu z ziemi. Lwów 1893. — Marshall A.: Principles of Economics. (Ił. poi. Cz. Znamierowskiego, Warszawa 1925).— Sajf J. B.: Traiti d'Sconomie politięue (tf. poi. D. Dzieroiyńskiego. Warszawa 1821). —- Schumpełer J.s Da* Wesen und Hauptinhałt dertheoretischen National Okonomie. Lńpzig 1908. — Taylor E*: Statyka i dynamika w teorji ekonomji. Kraków 1919. — Ten&e: Wstęp do ekonomiki. Poznań 1936. — Eawadeki W.: Zastosowanie matematyki do ekonomji politycznej. Wilno 1916.

Edward Taylor.

Czynności handlowe.

1. Definicja i analiza pojęcia. II. Rodzaje czynności handlowych. i. Czynności jedno- i dwustronne. 2. Czynności wyraźne i domniemane. 3. Czynności solidarne. III. Zagadnienia proceduralne 1. Kompetencja sądu. 2. Dowód. 3. Forma zobowiązanie

I. Definicja I analiza pojęcia.

Kodeks Handlowy, uważając pojęcie kupca za dostatecznie ugruntowane na tle naszego prawa handlowego — na niem opiera konstrukcję instytucji cz. h. Porzucając zbyteczną kazuistykę systemu francuskiego i operowanie fikcjami prawnemi systemu germańskiego — prawo polskie w sposób logiczny upraszcza zagadnienie, wysuwając jako zasadę naczelną wyraźny przepis, iż wszelkie czynności prawne kupca, które związane są z prowadzeniem jego przedsiębiorstwa, są przez to samo cz. h. Przepis powyższy w sposób prosty i przejrzysty reguluje podstawy instytucji cz. h., będąc jednocześnie ustawową definicją powyższej instytucji.

Zwrócić należy uwagę na następujące elementy składowe pojęcia cz. h.:

1.    Przez cz. h. należy rozumieć przedewszystkiem i wyłącznie czynności prawne, a więc te czynności podmiotów prawa, które w skutkach swych powodują powstawanie lub wygasanie uprawnień (rzeczowych, zobowiązaniowych i t. p.). Wszelka działalność, nie powodująca powyższych skutków, nie może być podciągnięta pod pojęcie czynności prawnych, stanowić będzie jedynie wielki obszar czynności pozaprawnych, faktycznych. Cz. h. z mocy konstrukcji ustawowej należeć mogą jedynie do czynności prawnych, stąd też odpada całkowicie traktowanie wszelkich ewentualnych czynności faktycznych, jako cz. h.

2.    Prawo handlowe utożsamione ostatnio przez doktrynę z prawem obrotu, opiera się na podstawowych zasadach: bezpieczeństwa i szybkości obrotu. O ile z jednej strony — z punktu widzenia zasady bezpieczeństwa, prawo handlowe dąży do zapewnienia najdalej idącego bezpieczeństwa objektywnego i subjektywnego, o tyle z drugiej strony — z punktu widzenia zasady szybkości, dąży to prawo do uzyskania maximum ekonomji wysiłku przez uproszczenie lub nawet usunięcie skomplikowanych form czynności prawnych prawa powszechnego. W większości przypadków prawo handlowe faworyzuje zasadę szybkości obrotu. Swobód a f o r m y cz. h. i daleko posunięty liberalizm przejawia się w przepisach Kodeksu Handlowego, zarówno ogólnych, jak i szczególnych, występując w szeregu insty-tucyj prawa handlowego.

3.    Wobec przewagi zasady szybkości obrotu nad zasadą bezpieczeństwa, ta ostatnia uzupełniona jest nadto inną zasadą prawa handlowego, a mianowicie głoszącą, iż kupiec, który z czynności dla niego handlowej obowiązany jest do staranności, powinien dokładać staranności sumiennego kupca. Ta zasada, natury subsydjarnej, stanowi znakomity środek ochronny, służący założeniom zasady bezpieczeństwa; przepis art. 501 k. h. opiera się na fikcji prawnej dokładania przez kupca w wykonywaniu czynności dlań handlowej staranności wyższego rzędu, a nietylko takiej, jakiej zwykle dokłada przeciętny człowiek, nawet w sprawach swoich własnych. Ta staranność specjalna, wyższa od staranności „quam m suis