Magazyn6
6401

956 DUPONT DE NEMOURS PIERRE SAMUEL — DURKHEIM EMILE

Jako delegat z Nemours (stąd jego przydomek) został członkiem Stanów Generalnych, a następnie Konstytuanty, której przewodniczył w r. 1790. Ponieważ jednak stanął w obronie króla i był przeciwny ogłoszeniu republiki, musiał ustąpić z tego stanowiska. Został nawet w r. 1794 aresztowany i zatrzymany w więzieniu La Force i tylko śmierć Robespierre’a uratowała go od gilotyny. Później, wybrany do Rady Pięciuset, był w niej leaderem grupy rao-narchistycznej i dlatego po triumfach, jakie odniosła republika, musiał w r. 1797 emigrować do Stanów Zjednoczonych. Tam Jefferson poleca mu opracować projekt wychowania narodowego. Wywiązał się z tego zadania doskonale, co przysporzyło mu w Ameryce dużo sławy. W r. 1802 powrócił do Francji i został mianowany prezydentem Izby Handlowej w Paryżu, a następnie członkiem Instytutu. W r. 1814 piastował w rządzie prowizorycznym urząd sekretarza, a w czasie Restauracji — radcy stanu. Podczas Cesarstwa Stu dni, w r. 18x5, uszedł znowu do Ameryki, gdzie wkrótce potem umarł w Eleutherian Mills.

Był czystej krwi fizjokratą i dał jeden z najpełniejszych wykładów tej doktryny. Nadał nawet całemu temu systemowi nazwę „Physiocratie", która przyjęła się ogólnie. Za Quesnay’em uważał, że istnieje w gospodarstwie podobny porządek naturalny, jaki panuje w przyrodzie. Ten porządek ni-czem się nie różni od fizycznego i można go doń przyrównać, co też na przykładzie obiegu krwi w ciele ludzkiem robił jego mistrz. Trzeba tylko odkryć prawa porządku naturalnego i poddać się im, a dadzą one ludzkości naturalną szczęśliwość. Przeciwstawienie się im zawsze jest połączone ze szkodą dla społeczeństwa. Należy wszystko pozostawić naturalnemu biegowi. Dochód czysty dawać może tylko rolnictwo, inne klasy są nieproduktywne, jałowe, mogą najwyżej przetwarzać dobra, wytworzone przez rolników. Są one jednak potrzebne, aby rolnikowi ułatwić produkcję. D. był namiętnym propagatorem idei wolnego handlu, a przeciwnikiem wszelkich ceł, które uniemożliwiają istnienie naturalnego porządku. Uważał, że rządy istnieją tylko po to, żeby strzec porządku naturalnego. Podatki należy ściągać tylko z rolników, aby dochód chwytać u jego jedynego źródła.

Wydał: Exportation et importation des grains, 1764. — De 1’origine et des progrćs d’une science nouvelle, 1767. — Physiocra-tie, ou Constitution essentielle du gouverne-ment le plus avantageux au genre humain, 1768. — Memoires sur la vie et les ouvra-ges de Turgot, 1782. — Philosophie de l’univers, 1796. — Sur 1’education nationa-le dans les Etats-Unis d’Amerique, 1800. Był wydawcą Oeuvres de Turgot (1802).

Literatura: Ctmy: Le rćle de Dupont de Nemours en matihre fwcale Ł VassembUe corutituante. Pairis 1909. — Datre B.s Notice sur la tńe et les travaux de Dupont. Paru 1846. — Ouśrin: Quesnay et Du Pont de Nemours. Parts 1890. — Larergne: Les łconomistes du XVIII silcie. Parts 1870. — ScheUe: Du Pont de Nemours et VłcoU physiocratiąue. 1888. — Weulereae; Le mouvement physiocratigue en France de 1766 & 1770. 1910.

Witold Trąmpczyfiski.

Durkheim Emile.

D. urodził się we Francji w 1858 r., umarł tamże w 1917 r. Należy on niewątpliwie do najwybitniejszych socjologów. W jego działalności naukowej odróżnić należy pięć kierunków pracy, dotyczących: 1) badań metodologicznych, 2) poszczególnych zagadnień socjologicznych, 3) stosunku socjologji do filozofji, 4) studjów pedagogicznych, 5) organizacji pracy naukowej w zakresie badań nauki o społeczeństwie.

Zagadnieniom metodologicznym poświęcił D. specjalne studjum p. t. „Les regles de la methode sociologique“, szereg ustępów w rozmaitych innych swych dziełach oraz różne oddzielne artykuły, których część mieści się w pracy p. t.: „Sociologie et Phi-losophie". D. dążył do tego, aby z nauki o społeczeństwie zrobić naukę nawskroś objektywną i w tym celu chciał ją oprzeć na podstawach pewnych, uniemożliwiających dowolną interpretację faktów. Z tego względu daje on, między innemi, dwa wskazania: 1) rozważać fakty społeczne, jako rzeczy stojące zewnątrz nas, co oznacza właśnie, że opierać się należy w badaniach przedewszystkiem na faktach ustalonych, a nie na zgóry powziętych pomysłach, ani uprzedzeniach, czy sympatjach; 2) przyjąć ten fakt, że życie społeczne polega przedewszystkiem na tem, że wytwarza pewną świadomość zbiorową, która różni się od świadomości indywidualnej poszczególnych jednostek i która wywiera na ludzi pewien nacisk, decydujący o ich postępowaniu. To przeciwstawianie świadomości zbiorowej-indywidualnej jest właśnie przyczyną tego, że w życiu zbiorowem widzimy, pomimo