Magazyn6801

144

FASZYZM

dobro ogólne jc3t zobowiązany przede-wszystkiem urzeczywistniać cele, postawione przez państwo narodowe. Jeśli jest wytwórcą ponosi w pewnej mierze odpowiedzialność za kierunek i wielkość produkcji, za los i stałość zatrudnienia swych pracowników. Grupa, do której przynależy, może mu w razie złej gospodarki odjąć kierownictwo warsztatu pracy Właściciel w nagrodę za kierownictwo produkcją ma prawo do godziwego zysku i do przekazania majątku swej rodzinie. Gospodarstwo korporały wne przedstawia się, jako gospodarka zorganizowanych grup zawodowych, które pod nadzorem i przy pomocy państwa ustalają kierunek produkcji, wielkość handlu z zagranicą, a nawet w szeregu wypadków hurtowe ceny towarów i wysokość płac robotniczych. Cenę wolnokonkurencyjną zastępuje w części cena monopoliczna, przy-czem przedstawiciele państwa i partji faszystowskiej bronią interesów słabszych konsumentów. W ten sposób urzeczywistniana jest zasada gospodarki planowej. Państwo nie ma samo wytwarzać i handlować, bo urzędnik jest gorszym producentem, kupcem i bankierem, jak osobiście zainteresowana jednostka. Faszyzm oświadcza się w teorji zdecydowanie przeciw etatyzmowi, przeciw upaństwowieniu warsztatów pracy, podnosząc znaczenie i rolę inicjatywy prywatnej. Szereg pisarzy włoskich usiłuje z wyżej przedstawionych tez stworzyć nowy system, zwąc go ekonomją korporaływną. Próby nie dały większych rezultatów. Faszyzm, oparty na nacjonalizmie i radykalizmie społecznym, a nawiązujący w pewnej mierze do systemu średniowiecznych cechów lub do epoki merkantylizmu, stwarza raczej nowy, korporatywny system polityki gospodarczej, niż nową teorję ekonomiki.

3. Organizacja gospodarcza kraju. Faszystowskie związki 'zawodowe dzielą się na niższe i wyższe, zależnie od ich zasięgu tery tor jalnego. Najmniejsze — to syndykaty, większe — federacje, wreszcie obejmujące całe państwo — konfederacje. Są one tworzone oddzielnie dla pracodawców i robotników. Powstają dzięki inicjatywie partji, przynależność do nich jest dobrowolna, jeśli jednak zbiorą dostateczną liczbę członków — to reprezentują i zbierają składki od wszystkich pracujących w danym zawodzie. Zadaniem ich jest obrona interesów zawodu, ochrona pracy i zawieranie umów zbiorowych. Spory i zatargi między pracodawcami i robotnikami załatwia się albo polubownie, albo rozstrzygają je sądy pracy, przyczem zaznaczyć należy, że strajki i lokauty są w ustroju faszystowskim zakazane i karane. W przypadku pokrzywdzenia jednej ze stron silne i bezstronne państwo samo wymierza sprawiedliwość. Na czele tego hierarchicznego systemu związków zawodowych stoi Narodowa Rada Korporacyj, będąca czemś w rodzaju parlamentu gojpodar: zego, który z biegiem czasu ma zastąpić parlament polityczny. Jest to jakgdyby mózg gospodarczy kraju, a gospodarczy sztab generalny na wypadek wojny. Instytucja powyższa przechodzi długą ewolucję i budowa jej nie jest jeszcze ukończona. Mussolini w mowie z dn. 23. III. 1936 r. zapowiada przekształcenie jej na „Izbę Związków Faszystowskich i Korporacyj “, to znaczy nadanie jej charakteru go-spodarczo-politycznego. Przebudowa ustroju posunęła się o krok naprzód z chwilą utworzenia ustawą z dn. 5 lutego 1934 r. pierwszych 22 korporacyj, to jest zrzeszeń, w których współpracują zgodnie pracodawcy i pracobiorcy, a obejmujących najważniejsze działy gospodarki narodowej. Wydziałem wykonawczym Korporacyj jest Centralny Komitet Korporatywny, w którym duży wpływ ma part ja faszystowska. Faszyzm przechodzi powoli i ostrożnie z ustroju syn-dykalnego t. j. takiego, gdzie przeważają związki zawodowe, do ustroju korporatyw-nego, w którym mamy związki produkcyjne.

Obok związków prywatnych producentów silny wpływ wywierają na życie gospodarcze organy państwa i coraz to liczniejsze instytucje o charakterze prawno-publicz-nym, tworzone dla wykonania specjalnych zadań. Najważniejsz_cm ministerstwem go-spodarczem jest Ministerstwo Korporacyj, z zakresu działania którego wyłączono jednakże sprawy rolnicze. Jego organami w kraju są Prowincjonalne Rady Gospodarcze, stworzone w miejsce dawnych Izb handlowych, które, jako twierdze dawnego liberalizmu, zniesiono z chwilą zdobycia władzy przez faszyzm. Potworzono jedynie szereg mieszanych Izb handlowych (np. polsko-włoską) dla handlu zagranicznego. Dla wykonania specjalnych zaiań faszyzmu popiera się często proces koncentracji wytwórczości, przyczyniając się do łączenia przedsiębiorstw mniejszych, powstawania wielkich towarzystw i koncernów. Szereg