Magazyn65401

350

GIEŁDY

Na g. zezwolonych ustanawia władza zezwalająca (właściwe ministerstwo) komisarza g., którego obowiązkiem jest czuwanie nad przestrzeganiem przepisów giełdowych przez władze giełdowe, a przede-wszystkiem pilnowanie przestrzegania ustawowych i kupieckich zasad przy zawieraniu i wykonywaniu umów giełdowych i w tym celu przysługuje komisarzowi prawo wkraczania przeciw niezgodności czynności giełdowych z ustawą, ze statutem, regulaminami, albo ze zwyczajem lub z etyką kupiecką. Również władny on jest stawiać wnioski i opinjować wnioski przedkładane państwo^ wej władzy nadzorczej przez zarząd g. Dalej może zawieszać uchwały władz giełdowych i dlatego ma prawo uczestniczenia w obradach władz giełdowych. Od zarządzeń komisarza giełdowego przysługuje odwołanie do jego wyższych władz (ministerstwa). Do obowiązków komisarza giełdowego należy również obecność przy ustalaniu kursów. I ten obowiązek, względnie prawo, jest może najważniejszą funkcją komisar-ską.

3. Władze giełdowe. Władzami gieldowe-mi są: Ogólne Zebranie członków, Rada giełdowa, Sąd rozjemczy, Komisje dyscyplinarne i inne komisje. Ogólne Zebranie członków wybiera Radę giełdową złożoną, zależnie od ogólnej ilości członków g. (w Polsce od 9—36) i członków Sądu rozjemczego. Radę g. na polskich g. towarowych w przeciwieństwie do g. pieniężnych wybiera Ogólne Zebranie członków g. nie bezpośrednio z pośród siebie, ale z pośród kandydatów, przedstawionych przez grupy zawodowe członków g., to jest przez t. zw. „kurje giełdowe", a to celem silniejszego zastrzeżenia wpływów poszczególnych grup zawodowych (branż — w szczególności rolnictwa) na bieg czynności (interesów) g. Zależnie już od statutu danej g. dzielą się członkowie g. towarowej na 4 grupy (kurje) lub mniej. I tak w większości statuty g. towarowych postanawiają: „Głosowanie odbywa się na kandydatów z 4-ch list, przedstawionych przez grupy zawodowe członków g., a mianowicie: 1) rolników i organi-zacyj rolniczo-handlowych, 2) przedstawicieli związków komunalnych i spółdzielni spożywczych, 3) przedstawicieli kupiectwa i 4) przedstawicieli przemysłu. Ad 3) i 4) są to kupcy względnie przemysłowcy artykułów, względnie artykułów danej g. Jeżeli grup jest mniej niż 4 — to członkowie g. towarowej dzielą się na 1) grupę ogólną i 2) na grupę zawodową — np.: na grupę a) rolników i b) rolniczo-handlową. Ilość członków g. mających być wybranymi z poszczególnych grup ustalają już statuty danych g. towarowych. Radę g. zatwierdza władza państwowa w g. zćzwolonych. Do Rady g. należy ustalanie sposobu ogłaszania kursu, dopuszczanie nowych wartości do obrotu g. za ewentualną zgodą władzy państwowej (Rząd władny jest samoistnie nowe wartości dopuścić na g., jak i dopuszczone wyłączyć). Następnie Rada g. przyjmuje nowych członków i uczestników, egzaminuje maklerów, ustala zwyczaje, przeprowadza zmiany statutu (za zgodą rządu), wyznacza komisję, czuwa nad prawidłowością tranzakcyj giełdowych, ustala kary, wyklucza członków, wyznacza ekspertów.

4. Członkostwo. Członkiem g. może zostać (w Polsce) każdy kupiec rejestrowany, spółki handlowe w osobach swoich prokurentów lub pełnomocników. Od g. wykluczeni są ci, którzy byli karani, pozbawieni praw, niewypłacalni, niewłasnowolni, dalej duchowni, czynni wojskowi, urzędnicy państwowi i samorządowi, o ile nie są przedstawicielami przedsiębiorstw państwowych, przyjętych do g. Giełdy towarowe mają nadto uczestników stałych i jednorazowych. Uczestników stałych przyjmuje Rada g., jednorazowych na dany dzień giełdowy prezes g. Uczestnik nie ma prawa ani czynnego ani biernego, może tylko ważnie zawierać umowy giełdowe. G. koncesjonowane z jednej strony ograniczone są w przyjmowaniu z drugiej — liczba ich nie jest ograniczona. Niektóre g. wolne (w Londynie, w N. Yorku) mają liczbę członków ograniczoną. Przyjęcie nowego członka możliwe jest tu dopiero w razie zwolnienia miejsca, a nadto samo przyjęcie jest wielce utrudnione, zależy bowiem nietylko od wprowadzenia kandydata przez dwóch członków, ale także od objęcia gwarancji za umowy giełdowe, zawarte przez wprowadzonego członka, i od złożenia kaucji lub wysokiego wpisowego przez nowego członka. Również jest gdzie niegdzie (N. York) zwyczaj, że, aby zostać członkiem g., trzeba kupić (rodzaj odstępnego) członkostwo giełdowe. Cena (odstępne) jest poważna (2 milj. fr., 3*/« milj. doi.). Cena ta daje możność zaopatrzenia wdowy lub pokrycia strat po ustępującym członku.