Magazyn6
5801

350

BANKI

dyspozycji kapitału, są kredyty na towary trzymane na składzie. Są one mniej płynne od poprzednich, chociaż zewnętrznie nie dadzą się łatwo odróżnić. Instrumenty kredytowe będą również te same, tylko, o ile są niemi weksle, będą częściej prolongowane.

Jeszcze mniej płynne są kredyty na dostarczanie środków obrotowych przedsiębiorstwom; tu już wchodzimy w zakres dostarczania dyspozycji kapitału. Oczywiście, można przytoczyć szereg wypadków, w których udzielone w ten sposób kredyty zostaną bez trudności w porę zwrócone; można jednak przytoczyć szereg innych, w których to nie jest możliwe. Bardzo często kredyty na środki obrotowe stają się koniecznym elementem funkcjonowania przedsiębiorstwa i nie mogą być z niego bez poważnej szkody wycofane. Czasami są one używane na inwestycje, przed czem może ustrzec ścisła kontrola ze strony banków.

Formą zupełnie niepłynną są kredyty, udzielane na inwestycje przedsiębiorstw. Może się zdarzyć, że nowe inwestycje w tak silnym stopniu podniosą dochodowość przedsiębiorstwa, że pozwolą ze wzmożonych zysków zwrócić w krótkim czasie zaciągnięty na ich przeprowadzenie kredyt; jest to bodaj złudzenie, któremu zbyt często ulegają kierownicy banków, przyznając takie kredyty, — normalnie jednak spłata nawet dobrze pomyślanych kredytów inwestycyjnych może się odbywać tvlko w miarę stopniowego amortyzowania się samych inwestycyj, a to będzie trwało tern dłużej, im są większe i trwalsze, na-ogół więc, im racjonalniei zostały przeprowadzone. To też. pomijając wyjątki, jest jeden tylko sposób upłynnienia kredytów inwestycyjnych — przerzucenie ich na posiadaczy kapitałów przez emisję i sprzedaż papierów (akcvj czy obligacyj) zadłużonego przedsiębiorstwa; możność przeprowadzenia tej operacji decyduie o tern, czy udzielone w tej formie kredyty nie zostaną unieruchomione na długie lata.

Instrumentem kredytowym w wypadku dostarczania środków obrotowych są: kredyt w rachunku bieżącym, ewentualnie z należytą kontrolą banku, dyskonto weksli finansowych, ew. akcept finansowy banku. Przy kredycie na inwestycje zdrową formą byłaby pożyczka hipoteczna, albo czasowe przejęcie części udziałów przedsiębiorstwa — w praktyce bywa on jednak często udzielany w tej samej formie, co poprzedni. Nie wykluczo-nem jest również, że kredyt, udzielony początkowo, jako obrotowy, stał się bez woli banku inwestycyjnym. W jeden czy drugi sposób mamy tu udzielanie kredytu długoterminowego w formie krótkoterminowych pożyczek, zjawisko znane i dawniej, ale które w powojennym okresie przybrało niepokojące rozmiary.

Przy dostarczaniu przedsiębiorstwu dyspozycji kapitału bank może również występować, jako czysty pośrednik przy rozprze-daży (plasowaniu) akcyj lub obligacyj tego przedsiębiorstwa. W tym wypadku płynność jego nie wchodzi w żaden sposób w grę, zaufanie do banku może jednak ucierpieć, jeśli nabywająca te papiery klientela poniesie na nich straty. Płynność sama jest tangowana wówczas, kiedy bank gwarantuje emisję, albo część jej na siebie przejmuje.

Obok wymienionych form operacyj czynnych są jeszcze dwie, które do żadnej z powyższych kategoryj nie wchodzą, a mogą należeć do kilku z nich, gdyż nie są powiązane z określonemu tranzakcjami. Obie są traktowane jako bardzo płynne; są to: dyskonto akceptu bankowego i lombard papierów wartościowych.

Akcept bankowy może w istocie rzeczy być gwarancją za weksel lub kredyt towarowy (do tego np. sprowadza się właściwie remburs). Może on też być antycypacją płatności z tranzakcji handlowej jeszcze nie dokonanej, ale co do której istnieje wszelkie prawdopodobieństwo, że zostanie dokonana> Ten charakter mają zwykle traty na zagranicę, umożliwiające rozrachunki bez perjodycznego wysyłania tam i z powrotem kruszcowych pieniędzy. W tych wypadkach akcept ma zupełnie to samo znaczenie, co weksel handlowy, i wchodzi w zakres typowego ułatwiania obrotu płatniczego. Nie zawsze jednak można tego rodzaju traty odróżnić od akceptu finansowego, którego płynność własna jest bardzo małą; wszystkie formy akceptu są jednak traktowane prawie jednakowo i dyskontowane po stopie niższej od zwykłego weksla handlowego; decydujące jest tutaj zaufanie do trasata.

Analogicznie ma się rzecz z lombardem papierów. Krótkoterminowe pożyczki, zaciągane przez członków wielkich