Magazyn6D301

439

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

Przeciętny skład chemiczny mieszanek handlowych jest następujący:

Skład chemiczny	Mieszanka
Skład chemiczny	20%	25%	3°%	40%
KC1	3D5	39,4	47.4	63.3
NaCl	37.6	31,7	29,8	26.2
K,So₄	0,2	0,2	0,1	—
MgSo,	1,0	0,8	0,8	0,6
MgCl,	0.3	0,2	0,2	0.5
CaSo₄	4.8	4.4	3.7	2,0
Woda.......	2.4	2,3	2,0	1.4
Nierozpuszczalne . .	22,2	21,0	16,0	6,0

Podstawą soli potasowych siarczanowych jest u nas surowiec langbeinitowy, zawierający 40—50% czystego langbeinitu i 60 do 50% soli kuchennej i zanieczyszczeń. Surowiec langbeinitowy narazie przerabiany jest u nas w ten sposób, że po jak najdokład-niejszem zmieleniu go, wypłókuje się z kruszywa strumieniem zimnej wody sól kuchenną (langbeinit jest wyjątkową solą potasową, która rozpuszcza się w wodzie zimnej bardzo powoli), wskutek czego pozostaje langbeinit płókany t. zw. kalimag, o zawartości 85—92% langbeinitu (18% K₂0), 1-—3% soli kuchennej, oraz paru procent zanieczyszczeń (iły).

Rzecz oczywista, że taka przeróbka jest tylko wstępną próbą zużytkowania surowca. Dopiero zbudowanie fabryki, przerabiającej surowiec langbeinitowy na czysty siarczan potasu oraz cenne produkty uboczne, umożliwi rozwój wydobycia soli potasowych siarczanowych.

Odkrycie soli potasowych w Polsce jest dziełem przypadku. Saliny Państwowe w Kałuszu i Stebniku, poszukując bogatych w sól kuchenną iłów, natrafiły przypadkowo w latach 1854 i 1867 na pokłady soli potasowych. Wytwórczość soli potasowych zaczęła się od roku 1872. Odpowiednie warunki do swego rozwoju przemysł ten uzyskał dopiero w niepodległej Polsce. Zapotrzebowanie na sole potasowe w Polsce jest b. duże, wskutek czego ta najnowsza gałąź górnictwa solnego ma rozwój zapewniony. Obecnie istnieją trzy kopalnie soli potasowych: w Kałuszu, Hołyniu i Stebniku. Według przewidywań inż. Z. Platowskiego w r. 1950 ^ma tyć w Polsce kopalń soli potasowych już I3> ⁰ łącznej produkcji około 3 000 000 tonn surowca. Specjalnie dobrze zapowiada się rozwój produkcji soli siarczanowych, występujących u nas w formie dogodnych związków chemicznych, umożliwiających wytwarzanie nawozów siarczanowych tańsze, aniżeli to mogą uskutecznić nasi konkurenci ze swoich soli potasowych. Nawozy siarczanowe stosowane są głównie pod uprawę buraka cukrowego, tytoniu, bawełny i są bardzo poszukiwane zagranicą. Ze względu na to, że konjunktura na rynku światowym dla nawozów siarczanowych będzie stale dobra, gdyż złóż soli potasowych siarczanowych jest na świecie mało, przeważają złoża soli potasowych chlorowych, nasze zaś złoża składają się w ²/„ z soli siarczanowych, można przewidywać, że w przyszłości wywóz siarczanu potasu będzie stanowił stałą i dużą pozycję dodatnią w naszym bilansie handlowym.

Literatura: Bohdanowie* K.z Geologja porównawcza. „Przegląd górniczo-hutniczy”. 1936. — Bukowski K. i Jaekie-wic* A.: Sól i saliny w Polsce. Warszaioa 1926. — Czarnocki J.: Cechsztyn w Górach Świętokrzyskich. „Spraw. Polsk. Inst Geolog1923. — Czarnocki S.s Objaśnienie do mapy bogactw kopalnianych Polski. Warszawa 1931. — Kuźniar C.: Budowa, tcłaściwości i zasoby polskich złóż soli potasowych. „Rolnictwo”. Warszawa 1933. — Piatowaki Z.: Historja rozwoju i przyszłość polskiego przemysłu potasowego. „Przegląd górniczo-hutniczy”. 1932. — Windakiewic* E.z Solnictwo. Kraków 1927.

Erazm Fryczkowski.

D. GÓRNICTWO RUDNE I HUTNICTWO.

I. Górnictwo rudne. i. Ruda żelazna. 2. Ruda manganowa. II. Hutnictwo żelazne. i. Definicja. 2. Historja hutnictwa do wojny światowej. 3. Stan hutnictwa w okresie wojennym i powojennym. 4. Zbyt wytworów, a) Rynek krajowy, b) Zbyt zagraniczny. 5. Zatrudnienie w hutnictwie. 6. Surowce hutnicze. 7. Organizacje hutnicze.

I. Górnictwo rudne.

1. Ruda żelazna. Kopalnictwo rud żelaznych w Polsce jest tak stare, jak i hutnictwo, gdyż obecność rudy była najważniejszym i pierwotnym przyczynkiem do powstania hutnictwa. To też zakłady hutnicze, początkowo t. zw. dymarki i kuźnice, mieściły się w pobliżu złóż rudy i podobnie jak i one porozrzucane były po całym prawie kraju. Ruda krajowa tworzyła zatem zasadniczy surowiec, na którym opierało się nasze hutnictwo. Dopiero budowa nowoczesnych pieców, wymagająca ogromnych ilości rud, wywołała konieczność sprowadzania ich z zagranicy. Drugą przyczyną, która spowodowała większe zapotrzebowanie rud zagranicznych, była kwest ja ich jakości, t. j. dużo wyższej zawartości w nich żelaza,

29*