Magazyn6S901

535

HANDEL

ne. Szczególnie w potocznym języku często pojęcie h. łączą z pojęciem wymiany, zjawiskiem szerszem, o treści wiele pojemniejszej od pojęcia h. Utarło się używanie terminów „handel zagraniczny", „teorja handlu zagranicznego", „polityka handlowa" i t. d., gdy ma się na myśli wymianę lub problemy z nią związane. Także wiele kodeksów prawa handlowego nadaje pojęciu „handel" bardziej rozciągłą treść, niż wynika z jego właściwego znaczenia. Ekonomiści zdawna określają h., jako „zawodowe kupno dóbr gospodarczych wcelach sprzedaży dlaosiągnię-c i a zysk u“. W ten sposób oddziela się pojęcie handlu od wszelkich aktów wymiany, dokonywanych na cele produkcji lub konsumcji. H. jest to więc działalność pośrednicząca w procesie gospodarczym wymiany dóbr, a równocześnie jest to odrębny zawód, któremu poświęca się część ludności. Ze stanowiska społeczno-gospodarczego dwie ważne cechy tej zawodowej działalności pośredniczącej wyodrębniają handel z pośród innych gałęzi działalności gospodarczej i szczególniej zwracają na siebie uwagę. Po pierwsze: h. nie przedsiębierze żadnych procesów przetwórczych nad dobrami, które są przedmiotem jego transakcji, a które stwarzałyby nową lub zwiększały istniejącą ich wartość użytkową. Poza nieistotnemi z tego punktu widzenia: dzieleniem towaru, odważaniem, pakowaniem i t. p. h. nie dokonywa żadnych zgoła zmian w dobrach, któremi obraca. Powtóre: kupno towarów w h. odbywa się nie dla innych celów, ale, jak brzmi określenie, dla sprzedaży z zyskiem. W innych gałęziach zawodowej działalności gospodarczej zakupuje się towary, ale są to transakcje potrzebne dla procesu przetwórczego. Rolnik, rzemieślnik czy przemysłowiec kupują towary w celu ich przetwarzania lub używania w produkcji. Kupiec nabywa towar „dla handlu", t. zn. tylko w tym celu, aby go sprzedać korzystniej, t. j. po wyższej cenie, niż cena nabycia. Wspomniane tu cechy h. są powodem licznych zarzutów, skierowywanych przeciwko pośredniczącej w wymianie działalności h. Kwalifikują one często h. jako zbędne ogniwo w gospodarczej działalności społeczeństwa, uważając zyski w h. za pasorzytnicze, osiągane na koszt producenta lub konsumenta. Tu tkwi przyczyna tej złej reputacji, jaką h. posiadał w pewnych społeczeństwach, u pewnych warstw ludności, w pewnych epokach, a także jaką posiada u pownych par tyj politycznych. Z rozważania roli i znaczenia h. w życiu społeczno-gospodarczem wyniknąć musi wniosek oczywisty prawie, iż zarzuty takie i im podobne są błędem.

II. Znaczenie i rola handlu w życiu społeczno-gospodarczem.

Istnienie pośrednictwa w wymianie dóbr w postaci h. jest faktem, będącym wynikiem rozwoju historycznego. Pośrednictwo handlowe powstało i rozwinęło się na drogach postępu gospodarczej działalności człowieka, żyjącego w stanie społecznym. Pojawiło się, wykształciło i trwa, ponieważ było potrzebą życia gospodarczego. Niewątpliwie pośrednictwo handlowe, podobnie jak inne formy i przejawy działalności gospodarczej człowieka, nie powstałoby, gdyby nie było potrzebne. W ten sposób można byłoby częściowo oświetlić negatywnie zarzut, jakoby pośrednictwo handlowe było zbędne, i wskazać na powierzchowność takiego rozumowania.

Podobnie mało przemyślanem okazałoby się mniemanie, iż h. jest społecznie szkodli wy czy niepożądany, ponieważ motorem pośrednictwa handlowego jest pogoń za zyskiem. H. bowiem pod tym względem nie różni się od innych dziedzin działalności gospodarczej człowieka. Tak samo przedsiębiorca rolnik, przemysłowiec czy rzemieślnik w wyniku swej działalności gospodarczej dążą do uzyskania pieniężnej nadwyżki wartości dóbr, wytwarzanych ponad koszta ich wytworzenia i zbytu. Tak samo dla wolnych zawodów', pracy fizycznej, a nawet dla konsumenta wykaże bardziej subtelna analiza teoretyczna, że zwykłym celem i wynikiem działalności gospodarczej, podejmowanej p>rzez członków tych warstw, jest renta, czyli zysk. Robotnik stara się

0    zyskowną pracę, konsument o zyskowny zakup i t. d. Zysk w ten sposób pojęty jest właściwą pobudką podejmowania wszelkiego wysiłku gospodarczego. Ten wzgląd zatem nie jest z pewnością ani upośledzeniem h., ani ujemną cechą wyróżniającą pośrednictwo handlowe ze wszystkich zawodów'

1    poczynań gospodarczych człowieka, żyjącego w społeczeństwach, których gospodarstwo oparte jest na wymianie i wolności gospodarczej.

Tendencja do utrzymania się zysków w h. na wyższym poziomie niż przeciętny jest

35*