Magazyn6q201

708

INTERPRETACJA TRAKTATÓW

nie można dochodzić do wyników, niezgod nych z pozornie jasnym sensem słownym traktatu. Zastrzeżenie to wywarło duży wpływ na późniejszy rozwój nauki interpretacji traktatów i w szczególności znalazło wyraz w orzecznictwie Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze.

2.    Źródła. Źródłami do poznania właściwego sensu normy są: i) sam tekst interpretowanej normy — źródło najważniejsze; 2) wszelkiego rodzaju oświadczenia sygna-tarjuszy traktatu z okresu po jego zawarciu, dotyczące sposobu jego rozumienia i składające się na t. z w. interpretację autentyczną; 3) wszelkie materjały, pochodzące z okresu przed zawarciem traktatu a oświetlające w jakikolwiek sposób zamierzenia jego twórców, w szczególności protokóły konferencyj dyplomatycznych, wymiana not i t. p., czyli t. zw. źródła zewnętrzne lub historyczne wykładni. Do problematu dopuszczalności powoływania się na źródła zewnętrzne interpretacji praktyka przedwojenna (także Stałego Sądu Rozjemczego w Hadze) ustosunkowywała się pozytywnie, Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej natomiast zajął stanowisko niechętne. W rozstrzygniętym w roku 1929 przez Trybunał sporze o zasiąg umiędzynarodowienia rzeki Odry strona polska sama w złożonym Trybunałowi oświadczeniu zrezygnowała z powoływania się na te źródła.

3.    Interpretacja autentyczna. Interpretacja autentyczna, czyli wykonywana przez współtwórców normy, jest najbardziej wiarogodną i miarodajną metodą interpretacji w myśl zasad „ąuilibet est Optimus ver~ borum suorum interpres“ oraz „ejus est le-gem interpretari, cujus est legem condere". Podlega ona następującym regułom: 1) Autentyczna interpretacja traktatów może być wykonywana tylko przez wszystkich kontrahentów łącznie, nie zaś przez każdego z nich zosobna — co nie uchybia możności stosowania delegacji prawa do tej interpretacji, zawartej np. w art. 36 Statutu Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej. 2) Ponieważ interpretować można tylko normy istniejące, nie zaś normy mające dopiero powstać, przeto interpretacja autentyczna może być albo późniejsza od danej normy, albo najwyżej równoczesna z nią, nie może zaś poprzedzać jej powstania. 3) Pod pozorem interpretacji autentycznej nie wolno zmieniać interpretowanej normy; dlatego też w rozstrzygniętym w roku 1924 sporze o Jaworzynę Trybunał Haski odrzucił powołanie się strony polskiej na rzekomo interpretacyjne pisma Konferencji Ambasadorów, ponieważ w istocie pisma te wprowadzały merytoryczną zmianę poprzednio powziętej i prawomocnej już decyzji Konferencji z dn. 28. VII. 1920 r. 4) Prawo do interpretacji autentycznej traktatów, tworzących nowe instytucje i organizacje międzynarodowo-prawne, przysługuje tylko sygnatarjuszom umowy; pakt Ligi więc ze skutkami wykładni autentycznej może być interpretowany tylko przez zbiorowość członków Ligi, nie zaś przez organy Ligi. — Metody interpretacji autentycznej są następujące: 1) Protokóły interpretacyjne, dołączone do traktatu (np. protokół interpretacyjny do Deklaracji Londyńskiej z r. 1909). 2) Późniejsze umowy między sygna-tarjuszami traktatu, dotyczące interpretacji jego postanowień (np. protokół dodatkowy z dn. 22. V. 1897 r. w sprawie interpretacji Konwencji Haskiej w przedmiocie procedury cywilnej z dn. 14. XI. 1896 r.). 3) In terpretacja uzualna, wykonywana w drodze określonego zachowania się stron po zawarciu umowy (odegrała dużą rolę w sporze rosyjsko-tureckim w sprawie odszkodowań wojennych, rozstrzygniętym w 1912 r. przez Stały Sąd Rozjemczy w Hadze). 4) Interpretacja zapomocą paralelizmów, czyli miejsc równoległych (interpretatio eX dictis alio loco), wykonywana drogą zestawiania różnych postanowień danego traktatu; w praktyce zlewa się z wykładnią logiczną jako odmianą wykładni realnej. 5) Zastrzeżenia interpretacyjne, dołączone do umowy przez poszczególnych jej sygnatarjuszy. Szczególnie obficie w zastrzeżenia interpretacyjne zaopatrzony jest pakt Kellogga z dn. 27. VIII. 1928 r. Ponieważ zastrzeżenia zarówno interpretacyjne jak merytoryczne są aktami jednostronnemi, znaczenie prawne uzyskują one dopiero z chwilą przyjęcia ich (przynajmniej milczącego) przez innych współsygnatarjuszy traktatu.

4. Interpretacja słowna. Interpretacja słowna stanowi pierwsze stadjum interpretacji doktrynalnej, czyli samodzielnej, na stępującej po interpretacji autentycznej. Polega na ustaleniu sensu traktatu zapomocą zbadania jego sformułowania. Posługuje się następującemi elementami normy: 1) Element słowny, czyli leksykalny, t. zn.