Magazyn62001

16

KANADA

Każda z dziewięciu prowincyj posiada własny parlament oraz własną administrację wewnętrzną, na której czele stoi z urzędu gubernator mianowany przez gubernatora generalnego, reprezentującego króla. Parlamenty prowincyj mają władzę ustawodawczą ograniczoną tylko ustawami uchwa-lanemi przez parlament związkowy. Ich jurysdykcji podlegają wszelkie sprawy cywilne oraz fiskalne, tak dalece, że poszczególne prowincje mogą nawet zaciągać pożyczki publiczne. Jedynie tylko stan Quebec ma parlament dwuizbowy, wszystkie zaś inne prowincje mają parlamenty jednoizbowe.

Źródłem władzy ustawodawczej, obowiązującej cały związek, jest parlament związkowy zasiadający w stolicy, którą jest miasto Ottawa (127 000 m.). Składa się on z dwóch izb: niższej, zwanej „House of Commons" i wyższej, zwanej senatem. Członkowie izby niższej są wybierani na pięć lat przez głosowanie powszechne, przy-czem kobiety mają pełne prawa wyborcze, zarówno czynne jak bierne.

W ostatnim parlamencie w r. 1935 było 245 posłów. Członkowie senatu natomiast mianowani są dożywotnio przez gubernatora generalnego, który w imieniu króla stoi na czele władzy wykonawczej. Senat ostatni składa się z 96 senatorów, chociaż liczba dopuszczalna wynosi 104, przyczem senatorem może być tylko osoba co najmniej 30-letnia, posiadająca majątek nieruchomy, wartości minimum 4000 dolarów. Gubernator generalny spełnia władzę wykonawczą przy pomocy rady ministrów, na której czele stoi prezes. Terytorja nie mają jeszcze pełnej autonomji i zarządzane są przez komisarzy, którym do pomocy dane są rady. Zarówno komisarzy, jak członków rad mianuje gubernator generalny, w imieniu króla.

II. Geografja i stosunki gospodarcze.

Terytorjum K. obejmuje północną część kontynentu Ameryki. Rozpościera się ono pomiędzy oceanem Atlantyckim na wschodzie a oceanem Wielkim na zachodzie na przestrzeni 5 400 km, od granicy zaś Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i od Wielkich Jezior do oceanu Arktycznego na przestrzeni 4800 km. Wciskając się pomiędzy jeziora Erie i Huron, sięga na południu 41*41’ szer. półn., podczas gdy na północy na lądzie stałym dochodzi aż do 90-go stopnia, a zatem przekracza znacznie północny krąg polarny. Od północy wcina się głęboko zatoka Hudsona, obejmująca 1 200 000 km’, zamarznięta nawet na południu w ciągu 6‘/» miesięcy. Więcej niż trzecia część K. przypada na obszary arktyczne, których znaczne przestrzenie są jeszcze dotąd mało zbadane. Uwaga ta dotyczy szczególnie należących do K. wysp arktycznych, pomiędzy któremi największe są: Ziemia Baffina (522 100 km²), Ziemia Wiktorj i oraz Księcia Alberta (208 400 km²) i Ziemia Ellesnjere (194 3ooukm²). Ze względu na wypływający z zatoki Baffina przez cieśninę Davisa zimny prąd morski, oraz głęboko wciętą zimną zatokę Hudsona, cały północny wschód kontynentu znajduje się pod wpływem znacznych anomalij termicznych ujemnych, w których wyniku cala północna połowa półwyspu Labradoru (i 300 000 km²) pozbawiona jest zupełnie drzew. Natomiast na zachód od zatoki Hudsona izotermy roczne podnoszą się znacznie dalej na północ, ■ dzięki czemu w stanach Manitoba, Saskaczewan i Alberta rozległe przestrzenie nadają się znakomicie do uprawy pszenicy. Powyżej pasa rolnego rozpościerają się rozległe tereny pokryte wysokopiennym lasem sosnowym, stanowiącym jedno z najważniejszych bogactw K. Kraj przeważnie równinny, obramowany jest górami na wschodzie i na zachodzie. Nową Szkocję i Nowy Brunświk pokrywają północne odnogi Apalachów, nie wznosząc się tutaj do znacznych wysokości. Na zachodzie natomiast, przez Stany Alberta, Kolumbja Brytyjska i Jukon przebiegają z południowego wschodu ku północnemu zachodowi wysokie grzbiety potężnych gór Skalistych (Rocky Mountains) oraz gór Przybrzeżnych (Costal Rangę), wśród których są szczyty sięgające prawie 4 000 m (Mount Robson: 3954 m). Najwyższe wzniesienie znajduje się na północnym zachodzie na pograniczu Alaski, w górach Eljasza, gdzie Mount Logan wznosi się do 6 050 m. W stanie Alberta góry Skaliste opadają nagle ku wschodowi, tworząc potężne strome zbocza, wykazujące na względnie małej przestrzeni znaczne różnice hip-sometryczne, utrudniające niezmiernie komunikację pomiędzy niziną wewnętrzną a wybrzeżem oceanu Wielkiego. Klimat, naogół chłodny, wykazuje dość znaczne różnice w zależności od położenia, hipsometrji i prądów morskich. Tak samo jak zimny