Magazyn62501

21

KANAŁY

Wielka Brytanja utrzymuje w tej części Egiptu swoje oddziały wojskowe. Ma przeto możność utrzymania najkrótszego połączenia z Australją oraz ze swemi posiadłościami w Azji i wschodniej Afryce. Drugie chronologicznie połączenie międzymorskie stanowi kanał Koryncki zbudowany w Grecji w latach 1881—1893. Łączy on morze Egejskie przez zatokę Koryncką z morzem Jońskiem. Długość jego wynosi 6,3 km — szerokość 21—25 m. Jest on stosunkowo płytki (do 8 m) i większego znaczenia nie posiada. Mniej więcej współczesnym Ko-rynckiemu jest k. Kiloński (1887—1895) łączący morze Północne z Bałtykiem. Przecina on podstawę półwyspu Jutlandzkiego między miejscowościami Brunsbiittel i Hol-tenau. Długość jego wynosi 98 km, szerokość lustra wody 102 m, dna 44 m; najmniejsza głębokość 11 m. Rocznie korzysta z niego około 45 tys. statków o łącznym tonażu około 18 milj. tonn reg. netto. Wielkiem wreszcie dziełem ludzkości jest k. Panam-ski. Łączy on ocean Atlantycki ze Spokojnym między miejscowościami położonemi na obszarze Ameryki Środkowej: Colon i Panama. Budowę tego k. rozpoczęło w r. 1881 „Międzynarodowe Towarzystwo dla budowy k. Międzyoceanicznego". Kierownictwo nad pracami objął twórca k. Suez-kiego Lesseps. Trudności terenowe i morderczy klimat utrudniały niezmiernie pracę. Szczególnie dziesiątkowała pracowników malarja, mająca swą siedzibę na bagnach. W r. 1888 po zrealizowaniu zaledwie ^l/_s planu Towarzystwa ogłosiło bankructwo, ponosząc i’/₂ miljarda franków straty. W r. 1894 powstało nowe towarzystwo New Panama Canal Company, którego prawa nabył rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki. Na mocy układu z Panamą Stany Zjednoczone nabyły za 11 milj. dolarów wieczyste prawa zwierzchnie na obszarze ¹ 435 km^J. Wedle umowy posiada on charakter międzynarodowy. Dzieła tego dokonano dzięki zalaniu obszarów bagiennych naftą, przez co zniszczono ośrodki malarji. Do użytku oddano go w dniu 15. VIII. 1914 r. Długość jego wynosi 81,3 km, szerokość u podstawy dochodzi do 91,4 m, najmniejsza zas głębokość wynosi 12,5 m. Posiada 6 śluz, gdyż zwierciadło wody w środkowej jego części znajduje się na wysokości 26 m ponad poziomem oceanu. Koszta budowy wynosiły 450 milj. dolarów w złocie. Skaliste gdzie niegdzie jego ściany niszczą skałotocze, co grozi oberwaniem się nadbrzeżnych skał. Zastosowanie oczyszczenia ścian z tych małż nie zabezpiecza kanału na przyszłość. Obecnie okazuje się kanał za wąski dla dużych statków. Rocznie przepływa przez niego około 6 000 statków

0    pojemności ca 20 milj. reg. tonn netto. Kanał Panamski ma dla Stanów Zjednoczonych olbrzymie znaczenie handlowe i strategiczne, gdyż wiąże zachodnie stany ze wschodniemi, umożliwiając z jednej strony przerzucenie wojennej floty z jednego oceanu na drugi, z drugiej zaś nawiązanie stosunków handlowych ze wschodnią Azją

1    państwami Południowej Ameryki, leżącemi nad oceanem Spokojnym. Wejścia do kanału bronią silne umocnienia. Amerykanie noszą się ponadto z myślą przekopania kanału przez Nicaraguę, której w 1916 r. zapłacili pierwszą ratę w wysokości 3 milj. dolarów. Istnieje też projekt wybudowania kanału na obszarze przesmyku Tehuante-pek t. j. na terytorjum Meksyku.

W latach powojennych (1932 r.) dokonano w Kanadzie budowy kanału morskiego między jeziorami Ontario i Erie. Nazwa jego brzmi „Wolland-Canal“. W czerwcu 1933 r. oddano w Z. S. R. R. do użytku kanał łączący zatokę Fińską z morzem Bia-łem. Kanał ten zwą Północnym lub „Bieło-morstroj". Długość jego wynosi 226 km, śluz posiada 36. Przez większą część roku jest jednak zamarznięty. Ostatnio projektowali Japończycy przekopanie kanału przez półwysep Malajski. Przekop ten skracałby drogę do Indyj o 2 000 km. Dla Japonji posiadałby nadto olbrzymie znaczenie strategiczne.

3. Kanały śródlądowe, a) Anglja. Niewielki obszar Anglji nie ma większych rzek, zdolnych do przewozów. Rywalizacja kopalń węgla, położonych wewnątrz kraju z kopalniami w Newcastle, była główną przyczyną powstania pewnej sieci kanałowej. Na jej dalszy rozwój wpłynął rozkwit przemysłu, który coraz dotkliwiej począł odczuwać brak paliwa. Późniejszy rozwój sieci kanałowej przypada na początek XVIII w. Ceny węgla spadły wówczas o 40% a kopalnie zwiększyły swe dochody o 20%. Z początkiem XIX stulecia właściwa sieć kanałowa była w Anglji gotowa. Od 1800 r.—1830 r. udzielono jeszcze 29 kon-cesyj. Po tym roku zbudowano tylko 8,5 km kanału. Istniejące zatem kanały w Anglii stanowią zabytek z XVIII i XIX w. Ogó-