Magazyn67101

367

KONTROLA PAŃSTWA

zarządzenia administracyjne i organizacyjne oraz przepisy o wykonaniu kontroli; jest równorzędny ministrom; zabiera glos (także przez delegatów) na posiedzeniach Sejmu i Senatu; udziela tym Izbom informacyj i wyjaśnień. Najwyższa Izba podzielona jest na 4 departamenty z dyrektorami i ich zastępcami na czele, oraz na wydział personalny i wydział centralnej rachuby. Najwyższa Izba kontroluje centralne organy administracji, co nie wyklucza kontrolowania także organów niższych instancyj; rozpatruje wyniki całej administracji; sprawdza zamknięcia; redaguje coroczne „Sprawozdania z czynności" i „Uwagi o wykonaniu budżetu"; a nadto wykonuje prawa K. P. w dziedzinie przepisów rachunkowo-kasowych. W łonie Najwyższej Izby czynne jest kolegjum, składające się z prezesa, wiceprezesów, dyrektorów i ich zastępców. Kolegjum decyduje o zasadach kontroli,

0    przepisach rachunkowo-kasowych, o ogólnych zamknięciach rachunków państwowych, o wnioskach w sprawie absolutorjum dla Rządu, o układzie i treści „Sprawozdań"

1    „Uwag", rozstrzyga odwołania od orzeczeń kolegjów departamentalnych i okręgowych, wreszcie rozstrzyga o sprawach, poddanych pod obrady przez prezesa N. I. K. Również w łonie N. I. K. działają kolegja departamentalne, złożone z dyrektora, jego zastępcy i naczelników wydziałów. Orzekają one o dokonanej rewizji i o poszczególnych zamknięciach rachunkowych. Okręgowe Izby K. P. tworzy prezes Najwyższej Izby, kierują niemi prezesi z zastępcami. Dotąd (1938) jest ich siedem. Kontrolują one organy administracji I i II instancji, a kolegjum w ich łonie, utworzone z prezesa, zastępcy i naczelników wydziałów, orzeka

0    dokonanej rewizji i zamknięciach rachunkowych, kontrolowanych przez siebie jednostek. Urząd K. P. w Katowicach (R. Prezesa N. I. K. z dn. 5. IV. 1924 r. Dz. U. R. P. 32/337) zorganizowany jest z pew-nemi odrębnościami dla województwa śląskiego.

Urzędnicy etatowi K. P. nie mogą równocześnie zajmować innych urzędów lub stanowisk w zarządzie

1    radzie nadzorczej przedsiębiorstw obliczonych na zysk; uboczne zajęcia ich są dopuszczalne tylko za

' zgodą przełożonej władzy. Zresztą stosują się do urzędników wogóle przepisy o państwowej służbie cywilnej. Członkowie tego samego kolegjum nie mogą być spokrewnieni lub spowinowaceni do 3 stopnia włącznie. Członkowie kolegjum Najwyższej Izby nie mogą być posłami lub senatorami, winni mieć ukończone z dyplomem studja naukowe.

(Ust. art. 20, 31, 32, Liczba urzędników wynosi obecnie (1938) około 570).

Punktem widzenia, z jakiego kontroluje K. P., jest: legalność, oszczędność i celowość czynności gospodarczych, bez żadnych ograniczeń (art. 4).

Znaczenie tych wyrazów należy tłumaczyć w rozumieniu codziennem z uwzględnieniem, że chodzi

0    kontrolę dokonanych czynności gospodarczych

1    o fachową krytykę, która ma być także pomocą wykonywanej przez Izby Ustawodawcze kontroli, a w razie potrzeby także podstawą reform.

Sposoby kontroli przewidziane są ustawą z dn, 3. VI. 1921 r. Kontrola sprawuje tylko kontrolę faktyczną i następną, a ustawa określa zakres tych rodzajów kontroli. Kontrola wykonywana jest wtedy i tam, kiedy i gdzie K. P. uzna to za stosowne.

Kontroli wstępnej, jaka istnieje w Belgji i we Włoszech, K. P. nie prowadzi.

Kontrola faktyczna obejmuje: badanie umów i wszelkich zobowiązań, rewizję kas, rachunkowości, rewizję składów, magazynów, inwentarzy, majątku państwowego wogóle, oraz sprawdzanie na miejscu wszelkich robót i dostaw (ust. art. 6). Kontrola odbywa się wyrywkowo, niespodziewanie, • poza Urzędem Kontroli, na podstawie i po okazaniu przez delegata upoważnienia zwierzchnika. Delegaci K. P. stwierdzają wobec delegatów kontrolowanej jednostki protokularnie stan faktyczny (og. instr.

§ 24, 25), poczem zapada orzeczenie w kolegjum departamentalnem lub kolegjum Izby Okręgowej (ust. art. 24, 27).

Kontrola następna obejmuje: sprawdzanie rachunków pod względem formalnym, cyfrowym i co do istoty dokonanych czynności (ust. art. 7). Rachunkami temi są przedewszystkiem miesięczne sprawozdania rachunkowe, które przesyłają K. P. władze i urzędy o przychodach i rozchodach sum budżetowych, depozytowych, funduszowych i t. d. oraz przesyłane K. P. przez Izby Skarbowe i Centralną Księgowość Min. Skarbu sprawozdania kasowe o obrotach w Kasach urzędów skarbowych. Zgodność tych sprawozdań oraz udokumentowanie poszczególnych pozycji, są przedmiotem kontroli pod względem cyfrowym. Nadto przedmiotem tej kontroli są: wszelkie dochody i wydatki, depozyty, fundusze specjalne, rachunki bieżące i sumy obrotowe, rachunkowość mate-rjałowa i techniczna. W zasadzie odbywa się kontrola w biurze K. P. bez protokular-nego stwierdzenia faktów, a ze sprawozdaniem delegata do swojej władzy. Ma być