Magazyn69701

393

KORYTOWSKI WITOLD — KORZENIE

cą jego w gabinecie barona Becka staje się w 1906 r. K., dzięki któremu ta najpierw przez Dunajewskiego dla Polaków w Austrji zdobyta ważna teka pozostaje „polnischer BesitzstancT, za jaki zcza-sem uznano ją w Wiedniu. Po objęciu tej „schedy polskiej" jednym z pierwszych jego czynów, który w Polsce Odrodzonej po wszystkie czasy powinien być zapamiętany, było wyposażenie uniwersytetów krakowskiego i lwowskiego w niepraktykowane przedtem miljonowe dotacje. Kontynuuje K. przez czas swego urzędowania zdobytą przez obu swych poprzedników sławę wyśmienitych szafarzy skarbu austrjackiego. W parlamencie zaś okazuje się świetnym mówcą, który zawsze „bierze" Izbę nietylko znakomitą fachowością swych expose, lecz także niezwykłym dow^rcipem, ujawniającym się szczególnie w ciętych replikach oraz w „Zuńschenrufach“ w toku dyskusji.

Jako minister skarbu K. stał się w stolicy naddunajskiej jedną z najpopularniejszych figur. Imponująca jego postać wszędzie zwracała na siebie uwagę, a słynny stał się w szczególności jego strój letni: jasnoszary anglez i cylinder. Znamienny rys charakteru K. stanowiła „wieczna młodość". Odznaczał się ten polski szafarz skarbu austrjackiego młodzieńczym wprost temperamentem i ujmującą jowialnością, nie miał w sobie ni krzty „biurokraty". Uwielbiali go też za to jego podwładni, którymi opiekował się w prawdziwie ojcowski sposób. Umiał K. wszakże być srogi, jeśli chodziło o zachowanie dyscypliny. Przekonał się

0    tern jeden z wyższych urzędników Ministerstwa Skarbu, „narodowiec niemiecki", który kandydując do Rady Państwa, odważył się w swej mowie do wyborców zaatakować — Słowian monarchji habsburskiej. K. stante pede przeniósł go za to aż do Czer-niowiec na Bukowinie, odebrawszy mu w ten sposób możność dalszych „występów kandydackich" w jego okręgu wyborczym. K. nie ogłosił żadnego dzieła fachowego

1    nie dokonał także jakichkolwiek reform skarbowych. Odznaczał się jedynie jako świetny administrator finansowy. Po dymisji gabinetu w 1908 r., w którym piastował tekę skarbu, K. zamianowany został dożywotnim członkiem Izby Panów, gdzie brał żywy udział w naradach Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim.

Ostatnim etapem w karjerze K. był urząd namiestnika Galicji. Objął on ten posterunek po Bobrzyńskim w 1913 r., a dzieje zrządziły, że miał być — ostatnim namiestnikiem Polakiem. Po wybuchu wojny światowej bowiem K. w chwili inwazji wojsk moskiewskich do Lwowa musiał wraz z wszystkiemi urzędami przenieść się do Bielska, gdzie atoli już tylkc przez krótki czas zachował swoje stanowisko. Wrogo dla Polaków usposobione Naczelne Dowództwo armji austro-węgierskiej, wymogło bowiem w r. 1915 obsadzenie tego urzędu przez generała Collarda. Po przewrocie 1918 roku K. osiadł na stałe w Poznaniu, skąd często przyjeżdżał do Warszawy, wzywany przez niektórych szafarzy skarbu polskiego na narady. Umarł w 1923 r.

Bernard Szarlitt.

Korzenie.

K. nazywamy grupę artykułów pochodzenia roślinnego, które dzięki swym własnościom aromatycznym bądź smakowym bywają używane jako przyprawy do potraw i napoi. W ścisłem znaczeniu nazwa k. odnosi się do przypraw pochodzenia tropikalnego. Dziś pojęcie to rozszerza się jednak na przyprawy wogóle.

Najbardziej rozpowszechnionym z k. pochodzenia egzotycznego jest pieprz, który jest owocem krzewu pieprzowego, rozpowszechnionego w Azji południowo-wschodniej, głównie na półwyspie malaj-skim, na Sumatrze i w Kochinchinie. W handlu występuje on w dwóch odmianach: jako pieprz czarny i biały. Obydwa te gatunki są wszakże owocami jednej rośliny, a różnica polega na tern, że pieprz czarny jest wysuszonym owocem zerwanym przed dojrzeniem, zaś pieprz biały jest owocem dojrzałym i obranym ze skórki zewnętrznej w stanie świeżym najczęściej czerwonej. Najlepsze gatunki pieprzu dostarcza wybrzeże malabarskie (Indje Wschodnie). Polska sprowadza pieprz w 95% z Indyj Holenderskich.

Inny rodzaj pieprzu, smakiem i wonią przypominający gwoździki i cynamon, zwany pieprzem angielskim lub an-gielskiem zielem jest wysuszonym owocem drzewa pimentowego (Pimenta of-ficinalis) pochodzącego z Jamajki, rozpowszechnionego zresztą w całych Indjach Zachodnich tudzież w gorącej Ameryce Południowej oraz w Indjach Wschodnich. Do Polski produkt ten przywozi się prawie wy-

26

Encyklopedja nauk politycznych.