Magazyn6 201

86

NIL — NORTH DUDLEY SIR

Halfa, na pograniczu Egiptu, N. staje się żeglownym na przestrzeni około 300 km aż do miejscowości Assuan.

W czasie okupacji Egiptu (1882—1922) Anglicy przystąpili do racjonalnego wyzyskania wód przyborowych i uczynili dla kraju wiele dobrego, wznosząc zapory, za-pomocą których utworzono zbiorniki wody, nietylko zabezpieczające przed wylewami, ale, co ważniejsze, umożliwiające doprowadzanie wód na tereny, do których wody dawniej nigdy nie dochodziły. W ten sposób obszary ziemi uprawnej zostały znakomicie powiększone. Po usamowolnieniu Egiptu Anglicy zwrócili baczną uwagę na N. w Sudanie i po wybudowaniu wielkiej zapory w Sennaar na N. Błękitnym zamienili pustynię w klinie pomiędzy N. Błękitnym a Białym na południe od Chartumu w plantacje bawełny. Egipt obecnie wznosi w Sudanie pod Aulie Ata na N. Białym nową zaporę, która ma uregulować odpływ wód N. Białego i zabezpieczyć wody Egiptowi. Hydrografowie angielscy i egipscy są zdania, iż w krajach suchych jak Egipt i Sudan trzeba dążyć do zużytkowania wszystkich wód N. i ani jednej kropli nie gubić w morzu bezużytecznie. Opracowano więc projekt ujęcia gospodarki wodnej N. w tak ścisłe ramy, aby wody były całkowicie wyzyskane. W tym celu przewiduje się wzniesienie jeszcze kilku zapór i jazów, zaczynając już od wylotu N. z jezior w Ugandzie i kończąc na ramionach delty pod Rozettą i Damiettą. Przyszłość pokaże, jak dalece plany te będą mogły być zrealizowane.

Jerzy Loth.

North Dudley Sir.

N. urodził się 16. V. 1641 w Londynie. Poświęcił się zawodowi kupieckiemu; wyróżnił się w pracy zawodowej jako przedstawiciel Kompanji Tureckiej w Konstantynopolu. Po powrocie do Anglji w 1680 został mianowany urzędnikiem ceł, później przeszedł do skarbu. Po objęciu rządów przez Wilhelma Orańskiego usunął się z życia publicznego. Umarł 31. XII. 1691.

N. wyraził swe poglądy ekonomiczne w doskonałej rozprawie „Discourses upon Trade; Principally Directed to the Cases of the Interest, Coynage, Clipping, Increase of Money", wyd. w Londynie w 1691. Traktat ten nie wywarł większego wpływu na dalszy rozwój poglądów ekonomicznych w Anglji wskutek tego, że popadł w zapomnienie. Dopiero w okresie Restriction Period zwrócono na N. uwagę jako na wyznawcę liberalizmu ekonomicznego. Ponownie wydano pracę N. w 1822; później jeszcze kilkakrotnie ją przedrukowano.

Zdaniem N., zarówno handel zagraniczny jak i krajowy jest jednakowo użyteczny; pieniądz nie decyduje o stanie gospodarczym kraju, jedynie pozwala na prowadzenie wymiany w sposób wygodniejszy. Nie jest pożądane nieograniczone powiększanie ilości pieniądza: „nikt nie stanie się bogatszy, posługując się większą ilością pieniądza"; „pieniądz jest towarem, którego może być nadmiar, jako też niedostateczna ilość". Pieniądz przystosowuje się w sposób automatyczny do zapotrzebowania na niego: „bowiem kiedy pieniądz staje się rzadki i zaczyna być tezauryzowany, wtedy natychmiast mennica rozpoczyna swą pracę, dopóki zapotrzebowanie nie jest zaspokojone. Z drugiej zaś strony, gdy pokój wyciąga stezauryzowany pieniądz ze skrytek, mennica nietylko przestaje pracować, lecz nadmiar pieniądza zostaje stopiony celem zaopatrzenia w kruszec handlu lub celem wywiezienia zagranicę". Nie jest przeciwny odpływowi pieniądza zagranicę; „pieniądz wywieziony w drodze handlu stanowi wzrost bogactwa, natomiast wydany na wojny i zapłaty zagraniczne, pociąga zubożenie"; zaznacza przytem, że „w biegu wymiany złoto i srebro niczem nie różnią się od innych towarów, są one brane od tych narodów, które mają je w obfitości i zawożone tam, gdzie ich brak, albo gdzie ich pragnie się przy takim samym zysku, co inne towary".

Wypowiada się za pobieraniem umiarkowanej opłaty przy biciu monet celem przeciwdziałania ich przetapianiu na kruszec. Wykazuje bezcelowość i szkodliwość pod-szacowywania, które „w rzeczywistości zmienia nazwę, a nie rzecz"; stanowi ono „oszukiwanie jednego przez drugiego, a rząd nie czerpie z tego korzyści; pieniądz posiada charakter czy wartość tylko wewnętrzną".

Zwalcza pogląd, według którego stopa procentowa zależy od ilości pieniądza. Jest ona opłatą za używanie kapitału (stock), podobnie jak renta — za dzierżawienie ziemi; wyznacza ją ilość pożyczkobiorców i pożycz-