Magazyn6 301

87

NORTH DUDLEY SIR — NORWEG JA

kodawców. Procent nie może i nie powinien być regulowany na drodze prawnej.

N. jest zdecydowanym wyznawcą wolności w dziedzinie stosunków ekonomicznych, stwierdza, że „żaden naród nie wzrósł dzięki polityce, jedynie pokój, pracowitość i wolność zapewnia handel". Podkreśla ścisłą pod względem ekonomicznym współzależność państw od siebie:    „państwo

w świecie w dziedzinie handlu jest pod każdym względem podobne do miasta w państwie, albo rodziny w mieście". Dochodzi do ostatecznego wniosku: „Prawa wydane w celu utrudnienia handlu krajowego lub zagranicznego co do pieniądza lub innych towarów nie mogą uczynić narodu bogatym i zaopatrzeć obficie w pieniądz i kapitał".

Zasługa N. jako ekonomisty polega prze-dewszystkiem na uchwyceniu współzależności zjawisk gospodarczych. Podkreśla silnie koncepcję „praw", zgodnie z któremi kształtują się stosunki gospodarcze z korzyścią zarówno dla jednostek jako też dla całego społeczeństwa; dlatego też wypowiada się za liberalizmem ekonomicznym.

Józef Świdrowsh

Norwegja.

I. Geografja i stosunki gospodarcze. II. Historja i sprawy polityczne. i. Dzieje. 2. Ustrój. 3. Administracja i podział kraju. 4. Sądownictwo. 3. Partje polityczne.

I. Geografja i stosunki gospodarcze.

N., skandynawskie królestwo konstytucyjne, o powierzchni 323 000 km², podzielone na 21 okręgów administracyjnych (lany, wzgl. fylke), zajmuje cały północny zachód i północ Skandynawji; graniczy ze Szwecją i z Finlandją. N. jest wybitnie skalista, z ubogą roślinnością, z lasami wartościo-wemi jedynie na niższych terenach, chronionych przed wichrami. Wznosi się zwykle od 400 do 2 000 m n. p. m., przyczem ⁴/b powierzchni zajmują wyżyny, t. zw. fieldy. Wybrzeże niezwykle bogato rozczłonkowane tworzy prawie nieprzerwane pasmo fiordów. Rzeki są krótkie, o dużych spadkach (najdłuższa Glommen, 587 km) i do żeglugi się nie nadają. Wyżyny mają klimat surowy, natomiast wybrzeże niezwykle łagodny; jest to następstwem zarówno prądu Zatokowego jak i panujących wiatrów oceanicznych. Morskie wody brzegowe nie pokrywają się lodem, wyjąwszy niekiedy daleką północ ku wschodowi Układ temperatury zmienia się bardzo szybko poza wybrzeżem. Opady wahają się między 457 a 2145 mm. Ludność, licząca 2900000 osób, mieszka na wsi w 71%. Wyjąwszy nieznaczne obszary, gęstość zaludnienia waha się między 11,2 a 3,7 osób/km², na samej północy wynosi tylko 1,1. Najważ-niejszemi miastami są: stolica Oslo (255000 mieszk.), Bergen (100 000), Trondheim i Stavanger (po 50 000), ponadto 14 miast liczy ponad 10 000 mieszkańców; z ogółu ludności 30% trudni się rolnictwem i leśnictwem, 7% rybołówstwem, 27% pracuje w przemyśle, 10% w handlu, 10% w komunikacji. Użytki rolne w N. zajmują tylko 7% powierzchni kraju, 22,3% pokrywają lasy (szpilkowe) i aż 70% przypada na nieużytki. Uprawa roli na wybrzeżu możliwa jest nawet poza kołem podbiegu-nowem, wewnątrz kraju do 62° szer. geogr., głównym obszarem rolniczym jednak jest nizina christjańska. Uprawia się głównie owies (wydajność 21 q z ha), jęczmień i ziemniaki (190 q z ha), mniej pszenicy i żyta. Hodowla wobec bogactwa pastwisk jest dobrze rozwinięta. Hoduje się głównie owce (1 750 000 sztuk), bydło rogate (1350000 sztuk), świnie (410000 sztuk) i kozy (330000 sztuk). Wyjąwszy południowy wschód powszechnem źródłem utrzymania i dochodów jest morze, rybołówstwo odgrywa więc główną rolę w życiu gospo-darczem kraju. Pierwsze miejsce (wartościowo) zajmują przybrzeżne połowy dorszy (tran norweski), następnie śledzi, homarów, makreli i łososi. Połowy dalekomorskie, głównie wielorybów, fok i t. d., wartością niewiele ustępują połowom przybrzeżnym. Produkcja tłuszczu wielorybiego przenosi 1 200000 beczek rocznie. Z bogactw mineralnych N. posiada piryty, rudy żelaza, nieco miedzi, molybdenum, niklu, tytanu oraz srebra, cynku i ołowiu, chromu i węgla na szczupłym obszarze wyspy lo-fockiej Andó, a nawet złota. — Produkcja górnicza jednak przedstawia wartość daleko niższą aniżeli nawet połowy dalekomorskie. Natomiast wartość hutnictwa metali (głównie: aluminjum, stopy żelaza, nikiel, mniej miedź, cynk, ołów, cyna, surówka żelaza) dorównywa wartością całemu rybołówstwu.