Magazyn6
9501

87

AKCYJNE SPÓŁKI

spółek; przez to mają. zapewnioną ich kontrolę i możność dalszego organizowania w jeszcze większe kompleksy gospodarcze.

5. Polskie i zagraniczne kapitały w spółkach akc. Znaczenie formy sp. akc. dla gospodarstwa społecznego jest ogromne. Z jednej strony łączą one kapitały krajowe, które w rozproszeniu są bezczynne i mało produktywne, z drugiej zaś ułatwiają przyciąganie do kraju kapitałów zagranicznych. W Polsce w r. 1933 na 1 226 sp. akc. o kapitale 4 180 100 000 zł, w 466 sp. akc. zainwestowane były kapitały zagraniczne w sumie 1 848 600 000 zł, t. zn. 44% kapitałów własnych tych spółek. Oprócz tego uzwględnić trzeba sp. akc. zagraniczne, działające w Polsce. Kapitały tych ostatnich, przeznaczone na działalność w Polsce, wynosiły _w r. 1933 sumę 3°S 5°°^{000 z}^> ^z tego najpoważniejszy udział przypada na Francję (finansującą głównie przemysł tekstylny) — 211 300000 zł, potem w dużem oddaleniu idą: Stany Zjednoczone Am. Półn. (27900000 zł), Niemcy (24 900 000 zł) i Belgja (19 100 000 zł). Przypływ kapitałów obcych do kraju jest naogół uważany za zjawisko korzystne; pobudza on działalność gospodarczą w tych dziedzinach, które skutkiem braku środków i niedostatecznych inwestycyj nie mogły być wykorzystane. Wślad za obcemi kapitałami przychodzi do kraju lepsza organizacja tych gałęzi przemysłu, które kapitały te finansują, oraz pewne korzyści szczególne, jakie stwarza dla przemysłu w kraju słabo rozwiniętym ekonomicznie bezpośrednie zainteresowanie się nim kapitalistów zagranicznych. Nie bez znaczenia jest także zacieśnienie stosunków z krajami o starej kulturze gospodarczej. Z term momentami dodatniemi łączą się jednakże pewne skutki ujemne. Naturalnym skutkiem inwestycji kapitału zagranicznego jest późniejszy odpływ pieniędzy z kraju, wypłacanych w postaci dywidendy cudzoziemskim kapitalistom. Jest to skutek ogólny, jaki sprowadza za sobą napływ kapitałów obcych w jakiejkolwiek bądź formie, zarówno kredytu, jak finansowania przez nabywanie udziałów (Beteiligungsfinanzierung) przedsiębiorstw krajowych. Niezależnie od tego finansowanie przez skup akcyj spółek przemysłowych stwarza dla przemysłu krajowego niebezpieczeństwo jego denacjonalizacji, które jest szczególnie groźne dla polityki i sytuacji międzynarodowej państwa, jeżeli chodzi

0    udział kapitałów zagranicznych w przedsiębiorstwach ciężkiego przemysłu, a w szczególności wojennego. To jest powodem, iż w tych sp. akc., które mają charakter wyższej użyteczności lub znaczenie szczególne dla obrony kraju, utrzymany został naogół system koncesyjny. Oznacza on potrzebę uzyskania zgody władz rządowych na samo powstanie sp. akc. oraz w czasie jej istnienia — na każdorazową zmianę statutu, a więc i podwyższenia kapitału akcyjnego. W najszerszym zakresie utrzymany zostaje system koncesyjny we wszystkich niemal państwach europejskich, w przedmiocie dopuszczenia zagranicznych sp. akc. do działalności w kraju. Niebezpieczeństwo denacjonalizacji przez masowy wykup akcyj spółek przemysłowych rośnie w chwilach inflacji pieniądza papierowego. Dlatego w tych okresach stosowane są pewne środki, mające na celu jego uchylenie. Do nich należy przede-wszystkiem emitowanie akcyj z uprzywile-jowanem prawem głosu pod rygorem, by akcje te znajdowały się w rękach akcjona-rjuszy krajowych, wzmocnienie kontroli państwowej nad sp. akc., kontrolowanie obrotów giełdowych, a zwłaszcza dopuszczania akcyj do obrotu giełdowego i t. p. Ingerencja państwa w życie sp. akc. wyrażać się może także w tern, iż państwo zapewnia sobie możność objęcia części akcyj każdorazowej emisji. Ten środek wykorzystany został w Polsce na podstawie ustawy z dn. 31. VII. 1924 r. (Dz. U. R. P. Nr. 73 poz. 723). Skuteczność jednak tych wszystkich zarządzeń jest wątpliwa, jak tego dowiodły doświadczenia okresu inflacji mar-kowej w Niemczech, a w pewnym stopniu także w Polsce i we Francji. W Polsce najsilniejszy udział kapitałów obcych spotyka się w przemyśle naftowym i hutniczym, gdzie dochodzi niemal do 88% ogółu kapitałów własnych sp. akc., dalej idą przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (gaz, elektryczność, wodociągi) — 77,2%

1    przemysł chemiczny — 57,7%. Najmniejszy jest udział kapitałów zagranicznych w przemyśle związanym z produkcją rolną, przedewszystkiem sp>ożywczym, gdzie kapitał obcy obejmuje tylko 14,5% ogółu kapitałów własnych sp. akc., przyczem z tego w przemyśle cukrowniczym stosunek ten wynosi zaledwie 9,4%. Udział kapitału