Magazyn6
9401

86

AKCYJNE SPÓŁKI

nie od poprzedniej tak pod względem budowy jak i celu gospodarczego. Tym ostatnim nie jest bowiem tutaj skupienie w jedną całość rozproszonego kapitału, ale zatrzymanie przedsiębiorstwa, już istniejącego w innej formie, w rękach jednej rodziny, oparte często na przesłankach natury psychicznej. Sp. akc. powstaje w tym przypadku z przekształcenia przedsiębiorstwa jednoosobowego, dokonanego po śmierci właściciela przez jego spadkobierców. Dla tych ostatnich forma sp. akc. okazuje się szczególnie korzystna dlatego, że ułatwia samo dokonanie działów spadkowych, odbywające się przez prosty rozdział akcyj. Umożliwia to utrzymanie całokształtu przedsiębiorstwa, a przez to zapobiega obniżeniu się wartości jego, które musiałoby nastąpić w wyniku dokonania podziału w naturze. Druga korzyść — to możność kontynuowania dzieła spadkodawcy, mimo iż następcy jego należą do różnych zawodów i nie mogą bezpośrednio zająć się prowadzeniem przedsiębiorstwa, do czego brak im przygotowania technicznego. Wreszcie ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki powoduje, iż osoby te łatwo mogą zdecydować się na zachowanie udziałów, wybierając z pośród siebie tych, którzy do faktycznego wykonywania funkcyj przedsiębiorcy są najlepiej przygotowani. Niejednokrotnie przekształcenia przedsiębiorstwa na sp. akc. dokonywa sam ojciec rodziny za życia, lub postanawia je w formie rozporządzenia ostatniej woli. Taka zmiana organizacji przedsiębiorstwa przynosi doniosłe korzyści i udogodnienia w przedmiocie przeniesienia spadku i dokonania działów spadkowych, tudzież w materji opodatkowania z tytułu podatku spadkowego. Utrzymanie rodzinnej jedności sp. akc. opiera się przedewszyst-kiem na rzeczywistej woli jej uczestników. Wszelkie postanowienia statutowe, jak win-kulacja akcyj, powiernicze złożenie ich w jednem ręku, mogą mieć jedynie znaczenie dodatkowe i pomocnicze. Sama wola zachowania jedności, przepojona poczuciem rodzinnej spólnoty i pragnieniem przechowania dzieła spadkodawcy, powoduje, iż sp. akc. rodzinna jest w znacznie mniejszym stopniu widownią tych konfliktów i tarć wewnętrznych, które cechują zwykłą sp. akc. Dzięki temu, anonimowość kapitału ma tu raczej znaczenie formalne. Z istoty swojej ten typ sp. akc. zbliża się do przedsiębiorstwa indywidualnego, gdzie osoba przedsiębiorcy ma znaczenie dominują

Szczególny typ gospodarczy stanowi sp. akc., której akcjonarjuszami są przedsiębiorcy tej samej branży, a których celem jest wspólne prowadzenie i utrzymywanie przedsiębiorstwa, przerabiającego ich produkty. W naszych warunkach są to prze-dewszystkiem cukrownie akcyjne. Akcje ich należą do posiadaczy gospodaistw rolnych, którzy spółce dostarczają buraków, potrzebnych do produkcji cukru. Te powtarzające się świadczenia ze strony akcjo-narjuszy na rzecz spółki stanowią ich prawo i obowiązek, a stąd pochodzi ograniczenie zbywalności akcyj, które uzależnione jest od każdorazowej zgody władz spółki. Brak tu zatem tego momentu spekulacyjnego, jaki zachodzi w zwyczajnej sp. akc. kapitalistycznej, występuje natomiast trwałe współdziałanie akcjonarjuszy ze spółką. Udział w sp. akc. zapewnia zrzeszonym przedsiębiorcom, korzyści, jakie dla gospodarstwa daje zapewnienie stałego zbytu jego produktów w pewnej określonej ilości i po ustalonych cenach. Obok cukrowni spotykamy organizację sp. akc. w przedsiębiorstwach tekstylnych (u nas — na Pomorzu). Często stosowana jest ta forma sp. akc. dla organizacji karteli.

4. Spółki akcyjne a koncentracja kapitału. Sp. akc., będąc sama rezultatem działania tendencji koncentracji kapitałów, stwarza dogodną podstawę do dalszego odbywania się i przyśpieszenia tego procesu. Brak ścisłego związku między osobą przedsiębiorcy i przedsiębiorstwem powoduje większą elastyczność przy decydowaniu co do jego samodzielności, sfuzjonowania z in-nemi jednostkami gospodarczemi i t. d. Dlatego nad sp. akc. powstają organizacje ekonomiczne wyższego rzędu, w których kapitały tych sp. akc. są skupiane. Ponieważ dla opanowania sp. akc. nie potrzeba rozporządzać wszystkiemi jej akcjami, lecz w zupełności wystarczy ich część, przeto koncentracja w tej dziedzinie dokonywa się wyjątkowo szybko. Powstają na tern tle trusty, w których sp. akc. łączą się, tracąc całkowicie swoją samodzielność gospodarczą, oraz sp. akc. holdingowe, które nie prowadzą same żadnego przedsiębiorstwa, lecz przeznaczone są specjalnie do nabywania i przetrzymywania akcyj innych