page0079

X. SZTUKA ASYRYJSKA (2500—606 PRZED CHR.)

Córa Babilonji tak pod względem ludności, jak przedewszystkiem pod względem kultury, musiała Asyrja i w dziedzinie sztuki, przynajmniej w początkach, nosić na sobie cechy Sine^faru. O tej pierwszej epoce sztuki asyryjskiej, którejby można nadać nazwę archaicznej, wiemy względnie mało — i to głównie dzięki wykopaliskom podjętym w Aśśur (dziś Kal'at Serkat), najstarszej stolicy Asyrji. One to obok tradycji literackiej i odcisków asyryjskich pieczęci (na dokumentach kapadockich) pozwalają wnosić, że najstarsze ślady sztuki asyryjskiej schodzą się z początkami istnienia Asyrji, a przeto wyłaniają się w połowie III tysiąclecia przed Chr.

Ta epoka archaiczna trwa przez cały czas istnienia państwa staro-asyryjskiego, a więc aż do połowy XIV w. przed Chr. Po niej następuje średniowiecze asyryjskie aż po czasy Tiglat Pilezara III (r. 745 przed Chr.); wreszcie czasy nowoasyryjskie aż po rok zburzenia Niniwy. Te trzy epoki, różne w sobie tak charakterem jak i przedmiotem, trzeba mieć na oku, by należycie ocenić rozwój sztuki asyryjskiej.

§ 1. SZTUKA ARCHAICZNA (2500—1350 PRZED CHR.)

Asyrja w zaraniu swego istnienia była politycznie i kulturalnie zależną od Sumerów. Nic więc dziwnego, że i pierwsze próby na polu sztuki noszą na sobie piętno śumeryjskie. Dowodem tego, to np. głowa męskiej statuetki, znaleziona w Aśśur (ryc. 152), najstarszy okaz sztuki asyryjskiej (z roku 2500 przed Chr.). Jest ona jaskrawem naśladownictwem śumeryjskich wzorów: wąs i włosy zgolone, broda natomiast krótko strzyżona, zapuszczona w kręcone loczki; kształt głowy okrągły, taki sam jak u Sumerów; czoło wstecz cofnięte, brwi półkoliste, zbiegające się nad wystającym nosem, oczy wprawiane. Nieco młodszy jest posąg mozaikowy, polerowany, niestety bez głowy, który widzimy na rycinie 153 z przodu i z tyłu. Uderza w nim nadewszystko silna muskulatura i układ rąk, podobny do posągów z czasów Gudei.

http://rcin.org.pl