page0083

SZTUKA ASYRYJSKA 73

metali, albo też lano je całe z bronzu. Taki np. tron i podnóżek (ryc. 168) królewski z Bellawat są całe z bronzu. Ze miecze, haki, siekiery, tarcze i hełmy lano z bronzu, to rzecz naturalna, chociaż żelazo zaczyna już w tej epoce wypierać powoli inne kruszce, z wyjątkiem złota, które po wsze czasy było w Asyrji wysoko cenione i poszukiwane.

Wreszcie i na glinie, pokrywanej szkliwem (emalją), wykonywali artyści asyryjskiego średniowiecza swoje arcydzieła. Raz będzie to scena z życia królewskiego w Kalhu (ryc. 169). Król z łukiem i czarką w ręku stoi wspaniale ubrany, odbierając sprawozdanie od swego wezyra, podczas gdy eunuch i żołnierz postępują za nim. To znowu barwne palmety (ryc. 171) na tle nie-bieskiem zdobią ściany pałacu tegoż Aśśurnasirpala (w Nimrud).

Tak więc sztuka asyryjskiego średniowiecza posiadała technikę wydoskonaloną pod wielu względami. Mimo to jednak arcydzieła jej, porównane ze starobabilońskiemi, nie oznaczają postępu na polu naturalizmu. Przyczyną tego była głównie ta okoliczność, że sztuka służyła prawie wyłącznie celom dworu i wskutek tego była skrępowaną w swych przejawach. Ludzie w niej występujący — to nie żywe, odrębne indywidua, ale typy; brak im naogół ruchu, przygniata ich jakaś ponura powaga, ceremonjalność, bo wszędzie występuje król i jego dworskie otoczenie; „Regis ad instar totus componitur orbis". Jedynym miłym wyjątkiem to obelisk Salmanassara III.

§ 3. CZASY NOWO ASYRYJSKIE (745—607 PRZED CHR.)

Półtora wieku, które nas dzieli od zburzenia Niniwy i upadku państwa asyryjskiego, stanowi szczyt jego politycznej przewagi, a zarazem i najwyższy stopień rozwoju jego sztuki. Z okresu tego posiadamy względnie największą ilość pomników, a to z wykopalisk, których dokonano w stolicach i rezydencjach państwa asyryjskiego, takich jak: Niniwe (Kujungik i Nebi Junus), Kalah (Nimrud), Dur Sarrukin (Horsabad), by nie wspominać o najstarszej stolicy Aśśur (Kabat Serkat; — ryc. 127). U szczytu stała sztuka asyryjska za rządów Sargona II (722—705 przed Chr.), założyciela rezydencji w Dur Sarrukin i jego syna Senaheryba (705—681 przed Chr.), któremu południowy pałac w Kujungik zawdzięcza swe istnienie. — Pod Aśśurbanipalem (668—626 przed Chr.), który dokończył budowy północnego pałacu w Niniwie, sztuka asyryjska dożyła powtórnego rozkwitu, aż wreszcie upadek Niniwy (rok 606 przed Chr.) zadał jej cios śmiertelny.

Wszystkie rodzaje sztuki, a więc: architektura, budownictwo (świeckie, wojskowe i religijne), plastyka, malarstwo, gliptyka, ceramika, nawet meta-lurgja i t. p. — znalazły w tym okresie bogate i częste zastosowanie, tak, że raczej wybór w obfitym materjale, niż jego brak stanowi poważną trudność niniejszego szkicu.

http://rcin org.pl