page0081

SZTUKA ASYRYJSKA 71

w Nimrud siedzi Aśśurnasirpal na królewskim taburecie (ryc. 128), odziany wspaniałą szatą godową, trzymając w podniesionej prawicy puhar. Szczegóły haftów jego szaty przedstawia rycina 38; Kiedyindziej znowu widzimy go na polowaniu; tylko że zwierzęta (lwy) wypadły artyście mniej składnie, niż figury ludzkie. To samo trzeba powiedzieć np. o lwach, strzegących bram pałacu (ryc. 156). Cała uwaga rzeźbiarza wysiliła się widocznie na to, aby oddać paszczę ryczącego zwierza i jego grzywę, z pewnem zaniedbaniem reszty — w czem znowu ujawnia się wpływ hetejski.

Ciekawą kreacją Asyrji są tak zwane lam as su. Są to potężne byki lub lwy o głowach ludzkich, coś w rodzaju sfinksów egipskich. Ustawiano je głównie u wrót pałaców (ryc. 157) bokiem, w ten sposób, że przechodzący ^mógł je oglądać z boku i z przodu. W tym celu głowa i przód (ryc. 158) były całkowicie wyrzeźbione, reszta tylko płaskorzeźbą. W tym także celu mają lamassu asyryjskie po pięć łap, z których dwie przednie stoją, a trzy są w ruchu. (Dopiero od czasu Senaheryba [r. 705 przed Chr.] otrzymują lamassu po cztery łapy). Całą troskliwość i uwagę poświęcił artysta wykończeniu głowy i twarzy ludzkiej potworu, która ze zwierzęcia posiada jedynie szpiczaste uszy i rogi dookoła czapki, reszta jest człowieczą. Olbrzymie skrzydła tychże lamassu są pilnie i naturalnie wykończone, reszta natomiast razi brakiem naturalności.

Ten sam charakter sztuki asyryjskiej występuje za Salmanassara III [II] (ryc. 134), zwłaszcza na słynnym jego obelisku (ryc. 133) z czarnego diorytu, znalezionym w Kalhu. Na czterech ścianach ściętego obelisku kazał król uwiecznić swe zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi w postaci danin, jakie mu składają pokonane ludy (ryc. 159). Każda strona obelisku podzielona jest na pięć pól, które rzędami sobie odpowiadają, przedstawiając haracze pięciu państw: Gilzan, Izrael, Musri, Suhi i Patin. Zajmującym jest np. hołd i haracz Izraela, wyobrażony w drugiem polu. Napis głosi: „Haracz Jehu, z domu Omri (otrzymałem) : srebro, złoto, czarki złote, puhary złote, złote kielichy, złote dzbany, ołów w sztabach, berło dla ręki królewskiej i drzewo balsa-modendron“. Ryciny uzmysławiają hołd króla Samarji: przed Salmanassarem, któremu towarzyszy dwóch rzezańców (ryc. 164), a obok którego unosi się skrzydlaty ptak słoneczny i gwiazda Venusa, pada legat króla Jehu na kolana i całuje ziemię, podczas gdy za nim stoją dwaj asyryjscy urzędnicy. Na drugim boku obelisku (ryc. 160) rozpoczyna się pochód Izraelitów, niosących haracz króla Jehu. Prowadzi ich wysoki oficer i urzędnik asyryjski; za nim postępują pojedyńczo synowie Izraela z darami w rękach. Nie zawsze można rozpoznać jakość ich darów (ryc. 51); są to prawdopodobnie naczynia, puhary, kielichy, sztaby metalowe (ryc. 161), kawały drzewa balsamowego i t. p., o których wspominał napis. Ciekawy z punktu widzenia histo-

http://rcin.org.pl